Strona główna

Ropomacicze

Ropomacicze

Schorzenie

 Ropomacicze to umowna nazwa pewnych procesów patologicznych macicy, zwanych zespołem EPC (endometritis-pyometra complex). Składają się na niego torbielowaty przerost błony śluzowej macicy, przewlekłe zapalenie błony śluzowej macicy („otwarte ropomacicze”) i ropomacicze zamknięte - pyometra, w którym obok zapalenia endometrium macica wypełnia się ropną wydzieliną, której toksyny przez układ krwionośny roznoszą się po całym organizmie uszkadzając narządy wewnętrzne i powodując ciężki stan zwierzęcia. Jeżeli ropomacicze nie zostanie w porę zdiagnozowane i leczone z może spowodować śmieć kotki. Czas szczególnie liczy się w przypadku ropomacicza zamkniętego. Występowanie EPC jest jednym z głównych argumentów w debacie na temat kastracji, gdyż tylko ona jest w stanie uchronić zwierzę przed zachorowaniem, a także jest najskuteczniejszą formą terapii.

Przyczyny i przebieg

Podstawową przyczyną powstania ropomacicza jest zaburzenie równowagi hormonalnej kotki. Może być ona zachwiana z powodów naturalnych, a także z powodu podawania kotce doustnie lub iniekcyjnie antykoncepcji hormonalnej - 20% chorych to młode kotki u których ją stosowano. W latach 50/60 - tych ubiegłego wieku, gdy antykoncepcja u kotek nie była powszechnie stosowana, zjawisko ropomacicza u kotek młodszych niż trzyletnie było praktycznie nieznane. Współcześnie choroba atakuje nawet kilkumiesięczne młode koteczki. Na wystąpienia zespołu EPC (pyometrii) wpływa także zaawansowany wiek kotki - blisko 60% przypadków ropomacicza stwierdza się u kotek starszych niż pięcioletnie. Do rozwoju ropomacicza przyczyniają się najczęściej takie drobnoustroje, jak Actinomyces pyogenes, Fusobacterium necrophorum, Escherichia coli produkujące endotoksyny.

Istnieje zależność między częstotliwością występowania ropomacicza a porą roku. Najwięcej zachorowań - blisko 60% ma miejsce w okresie od kwietnia do września. W okresie jesienno
-zimowym w związku ze skracaniem się dnia i mniejszą ilością światła słonecznego, kotki wchodzą w fazę wyciszenia płciowego - okres bezrujowy (anoestrus), gdy jajniki nie pracują, a zatem zmniejsza się możliwość wystąpienia zaburzeń hormonalnych. Skutki stosowania antykoncepcji hormonalnej hormonów są uzależnione od aktualnego stanu endokrynowego zwierzęcia, dlatego to okresowe zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia EPC dotyczy wszystkich kotek - niezależnie od tego, czy przyjmują hormony czy nie. Ropomacicza może także wystąpić po wyjątkowo ciężkim porodzie, a także na skutek zastosowanie środków wczesnoporonnych.

Podawanie hormonów zawsze wiąże się z dużym prawdopodobieństwem wystąpienia skutków ubocznych - mogą one między innymi powodować zmiany w błonie śluzowej macicy - ich rozmiar i charakter zależy od dawki hormonu i czasu jego działania. Błona śluzowa może ulec dużemu zgrubieniu, a działające w rytm wahań ilości hormonów gruczoły maciczne mogą ulec rozrostowi i przerostowi produkując nadmierną ilość płynnej wydzieliny. Gromadzi się ona w jamie macicy, a zamknięta pod wpływem działania progesteronu szyjka macicy uniemożliwia wydostanie się substancji z ciała. Dochodzi wówczas do śluzomacicza (mucometrii). Zmiany zapalne w błonie śluzowej macicy oraz zakażenie bakteriami (szczególnie pałeczkami E. coli) wyprodukowanej z powodu nadmiernej czynności gruczołów macicznych wydzieliny wywołują różne postaci EPC - ropomacicza. Ropomacicze otwarte ma łagodniejszy przebieg, bowiem macica opróżnia się z drobnoustrojów, jest mniejsze ryzyko zatrucia organizmu toksynami, jest też zwyczajnie łatwiejsze do szybkiej i trafnej diagnostyki. Czasami wydzielina w macicy pozostaje jałowa.

Ropomacicze zawsze wymaga pilnej interwencji lekarza, zaniechanie leczonia prowadzi do śmierci zwierzęcia. Powikłania ropomacicza to niepłodność, w przypadku pęknięcia macicy zapalenie otrzewnej, jeżeli dojdzie do toksemii - uszkodzenie narządów miąższowych, m.in. chronicznej niewydolności nerek, uszkodzeń wątroby, śledziony i serca.

Objawy

Ropomacicze daje wiele różnych objawów klinicznych - mogą one występować wszystkie razem - co jest raczej rzadkie, oraz wybiórczo. Do najczęstszych objawów w przypadku ropomacicza otwartego należy wyciekająca z dróg rodnych gęsta wydzielina, może byćśluzowa, krwista, ropna - w różnych proporcjach - z reguły ma kolor jasnoczerwony lub brązowawy, ale może być kremowobiała, przeważnie jest bezwonna, ale może też cuchnąć. Kotka dużo pije i oddaje sporo moczu. Zwierzę ma zmniejszony apetyt lub w ogóle nie je. Mogą pojawić się wymioty (nawet uporczywe) - jednym z powodów jest wylizywanie przez kotkę ropnej wydzieliny - dostaje się ona do żołądka i powoduje stan zapalny. Zwierzę ma spłycony, krótki oddech przypominający ziajanie, ponieważ zagęszczona krew z trudem przepływa przez naczynia i kotka jest niedotleniona. Temperatura ciała jest podwyższona nawet do 40-41 st. C, ale może też mieścić się w granicach normy. Zwierzę jest osowiał, ociężałe i apatyczne, może się powiększyć brzuch. Możliwa jest biegunka. W wypadku ropomacicza zamkniętego pragnienie jest jeszcze większe. Ponieważ ropa nie ma jak wypłynąć, brzuch robi się mocno obrzmiały i bolesny. Macica jest mocno unaczyniona, więc wypełniające ją toksyny bez trudu przenikają do krwiobiegu powodując zatrucie całego organizmu, a szczególnie nerek, serca i wątroby. Powiększona wielokrotnie macica może pęknąć powodując rozlanie się ropy w jamie brzusznej, co doprowadza do zapalenia otrzewnej skutkującego zazwyczaj śmiercią zwierzęcia.  Macica uciska też inne narządy wewnętrzne w jamie brzusznej. Zdrowa ma grubość źdźbła trawy, wypełniona ropą przypomina kiełbaskowaty twór.. Kotka szybko słabnie i jeśli nie przyjdzie pomoc umiera. Szybka interwencja pozwala też chronić przed toksycznymi uszkodzeniami nerki i wątrobę.

Rozpoznanie i leczenie

Lekarz przed badaniem klinicznym zazwyczaj przeprowadza wywiad, w którym bierze pod uwagę wiek kotki, czy rodziła i ile miała miotów, czy podawano jej środki antykoncepcyjne, a także jakie niepokojące objawy zostały zaobserwowane. Stosunkowo łatwe w diagnozowaniu jest ropomacicze otwarte, bowiem najwyraźniejszym symptomem jest wyciek z dróg rodnych. Sprawa jest bardziej skomplikowana przy ropomaciczu zamkniętym. Badanie palpitacyjne pozwoli wyczuć powiększona macicę - wypełniona ropa może zwiększyć swoją objętość nawet dziesięciokrotnie. Diagnozę pozwala potwierdzić badanie usg lub rtg. Dodatkowo przeprowadza się badanie cytologiczne pobranego z dróg rodnych wymazu oraz badanie hematologiczne (morfologia, biochemia, OB.). We krwi można zauważyć wzrost OB oraz podwyższony poziom leukocytów (leukocytoza z neutrofilią i monocytową),wzrost AST, spadek ALT, w badaniu cytologicznym dominują komórki zasadochłonne, jeśli z macicy wypływa obfita wydzielina, widać znaczne ilości komórek złuszczonych, bakterii, leukocytów.

Istnieją dwa sposoby leczenia ropomacicza - ryzykowne leczenie zachowawcze oraz najbardziej skuteczne leczenie operacyjne. Aby można było skorzystać z farmakoterapii proces chorobowy nie może być bardzo zaawansowany - w macicy znajduje się niewielka ilość wydzieliny, a kotka powinna być w dobrej kondycji zdrowotnej, by móc zwalczyć chorobę - z reguły stosuje się tę metodę u młodych, silnych zwierząt. Leczenie polega na ukierunkowanej antybiotykoterapii (rodzaj bakterii określa się na podstawie wyniku wymazu z dróg rodnych) oraz podawaniu preparatu ALIZINE, który jest antagonistą progesteronu i powoduje otwarcie szyjki macicy, dzięki czemu z zajętej macicy może wypłynąć ropa. Leczenie farmakologiczne obciąża i tak już uszkodzone przez chorobę wątrobę, nerki i żołądek. Podstawową wadą tego sposobu leczenia jest duże ryzyko nawrotów choroby.
Najefektywniejszym sposobem leczenia, które eliminuje możliwość nawrotów choroby jest operacja, podczas której usuwa się chorą macicę wraz z przydatkami. Ropomaciczu towarzyszy często zatrucie i osłabienie całego organizmu, więc w niektórych przypadkach nie tylko należy zabieg przesunąć do czasu, gdy poprawią się odpowiednie parametry (jeśli jest na to szansa). W wypadku zwierząt w podeszłym wieku, z niewydolnością krążenia albo oddechową, wycieńczonych, które mogą nie przeżyć narkozy jest na tyle ryzykowny, że odstępuje się od jego wykonania. W niektórych przypadkach operację wykonuje się w znieczuleniu miejscowym poddając wcześniej zwierzę głębokiej premedykacji. Starsze kotki dobrze jest znieczulać narkozą wziewną, mniej obciążającą organizm. Czasami macica jest tak napięta, że pęka pod dotykiem lekarza w trakcie operacji - kotka ma wtedy małe szanse na przeżycie. Rekonwalescencja zdrowego zwierzęcia po udanym zabiegu trwa podobnie jak po zabiegu sterylizacji kilka dni. Operacja zawsze wiąże się z możliwością powikłań takich jak stan zapalny kikuta, przetoka szwu, nietrzymanie moczu. Czasami zwierzęciu nie można już pomóc - jeżeli ropomacicze trwało długo z powodu samozatrucia dochodzi do uszkodzeń wielu narządów wewnętrznych, w wypadku pęknięcia macicy ropna treść rozlewa się o całej jamie brzusznej doprowadzając do zapalenia otrzewnej, powikłaniem ropomacicza może być też sepsa.

Zapobieganie

Najlepszym i najskuteczniejszym sposobem zapobiegania ropomacicza jest zabieg sterylizacji - 90 % niewysterylizowanych kotek wcześniej czy później zapada na tę chorobę. Sterylizacja powinna mieć miejsce w jak najwcześniejszym etapie życia kotki - lekarz weterynarii po obejrzeniu zwierzęcia podejmuje decyzję, czy można już przeprowadzić zabieg. Jeśli zwierzę było rozmnażane, hodowca powinien wysterylizować kotkę niezwłocznie po zakończeniu jej kariery jako reproduktorki.

Powyższy tekst ma wyłącznie charakter informacyjny, nie może zastąpić konsultacji u lekarza weterynarii.

ŻRÓDLA:

www.planetapersja.pl

www.e-bullterrier.pl

www.dogomania.pl

www.miau.pl

www.therios.strefa.pl

Skutki uboczne stosowania gestagenów u psów i kotów, Medycyna Wet. 2006, 62 (5), Andrzej Mas, Piotr Jurka

Wybrane aspekty występowania zespołu endometris-pyometra u kotek,  Grzegorz Jakub Dejneka, Małgorzata Klimowicz, Wojciech Niżański, Medicina Veterinaria 4(2) 2005, 65-70