Strona główna

Kot argentyński

Kot argentyński

Kot argentyński

Kot argentyński

Mimo tego Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznała go za gatunek bliski zagrożeniu, gdyż będąc najpowszechniej występującym dzikim kotem w tym rejonie, najczęściej też padał ofiarą polowań. Koty argentyńskie zabijano przede wszystkim dla pięknych skór. Obecnie podlegają ochronie: zakazano polowań i handlu we wszystkich krajach, gdzie występują. Jednak z powodu przekształcania naturalnych siedlisk przez działalność człowieka populacja tych kotów wciąż powoli się zmniejsza, a IUCN rozważa zmianę statusu gatunku na zagrożony.

Na cześć francuskiego przyrodnika

Badania genetyczne, w ramach których porównano DNA kota argentyńskiego z trzema innymi gatunkami małych kotów wskazują, że usamodzielnił się jako gatunek około 2 miliony lat temu.

Nauce znany jest pod kilkoma nazwami łacińskimi: Leopardus geoffroyi, Felis geoffroyi, Oncifelis geoffroyi. Wszystkie nawiązują do nazwiska słynnego francuskiego przyrodnika, uważanego za jednego z największych myślicieli w dziedzinie biologii teoretycznej i prekursorów myśli ewolucyjnej. Étienne Geoffroy Saint-Hilaire badając ten gatunek w dziewiętnastym wieku podczas swojej podróży do Ameryki Południowej, odkrył, że występuje on w 5 podgatunkach i dał mu imię. Do dziś kot argentyński w wielu językach jest nazywany również kotem Geoffroy’a.

Szary lub brązowy

Kot Geoffroy’a wielkością przypomina dużego kota domowego, ale jest zdecydowanie delikatniejszej budowy. Waży od 2 - 6 kg i ma od 0,7 – 1 metra długości (w tym około 1/3 stanowi jasny ogon ozdobiony ciemnymi pierścieniami). Kocury są większe od kotek.  Wśród przedstawicieli tego gatunku spotyka się najczęściej dwie odmiany barwne, w zależności od miejsca występowania. Koty żyjące na północy mają futerka żółtawo-brązowe z kremowym brzuszkiem, podczas gdy u osobników z południa grzbiet jest srebrno-szary, a brzuszek biały. U obu odmian futerka są równomiernie upstrzone drobnymi ciemnymi plamkami, niekiedy układającymi się w prążki.  Uszy są zawsze czarne w białe plamki i zaokrąglone.

Czasami zdarzają się też koty argentyńskie o ubarwieniu melanistycznym, czyli całkowicie czarne.

Ulubione siedliska, dieta i inne obyczaje

Koty argentyńskie żyją w bardzo zróżnicowanych siedliskach, ale najchętniej wybierają miejsca w pobliżu rzek, porośnięte gęstą roślinnością. Spotkać je można zarówno w lasach, jak i na łąkach, a także na bagnach. Unikają jednak otwartych przestrzeni.

Zasadniczo prowadzą naziemny tryb życia, ale potrafią się sprawnie wspinać na drzewa, a nawet na nich śpią. Lubią też wodę i świetnie pływają.

Są mało wybredne, jeśli chodzi o pożywienie. Zjedzą wszystko, co uda się im schwytać: małe ssaki (najchętniej zające i dzikie świnki morskie), ptaki, płazy i gady, a także ryby, jaja i owady. Uznawane są za pożyteczne drapieżniki, gdyż pomagają utrzymać pod kontrolą liczebność populacji innych gatunków zwierząt.

Prowadzą głównie nocny tryb życia, a na polowania wychodzą o świcie i o zmierzchu. Samice zajmują terytoria o powierzchni ok. 2,5 km kwadratowego, a samce aż o trzy razy większe i bardzo dbają, aby nigdy nie zachodziły na terytoria innych kocurów. Jako typowe samotniki rzadko spotykają się z innymi przedstawicielami swojego gatunku, z wyjątkiem okresu godowego.

Opiekuńcze kocice

Sezon rozrodczy kotów argentyńskich trwa od grudnia do maja. W tym czasie kotka kilkakrotnie w mniej więcej miesięcznych odstępach czasu przechodzi trwającą kilka dni ruję, w czasie której dochodzi do krycia. Kocie pary spotykają się na wysokich półkach skalnych, a kocury prawdopodobnie walczą ze sobą o względy kotek.

Ciąża trwa 67 – 78 dni, a kotka może wydać od jednego do czterech miotów rocznie. W legowisku znajdującym się w skalnej szczelinie, gęstych krzewach, a czasami w zagłębieniu grubych gałęzi przychodzą na świat 2 lub 3 kociaki. Rodzą się ślepe i bezradne. Oczy otwierają po 8 – 12 dniach, a mając 6 – 7 tygodni jedzą już stałe pokarmy i doskonale się wspinają. Kocury nie angażują się w wychowanie młodych, natomiast kocice są bardzo troskliwymi i czujnymi matkami i z dużym oddaniem zajmują się potomstwem. Usamodzielnianie się kociaków trwa długo. Co prawda, kotka ostawia je od piersi, kiedy mają około 8 tygodni, ale pozostają pod jej czujnym okiem aż do ukończenia 8 miesięcy. Pełną dojrzałość osiągają w wieku 18 (kotki) i 24 miesięcy (kocury).

Średnio kot argentyński dożywa 15 lat, ale w niewoli może żyć nawet do 20 lat.

Ofiary polowań i handlu skórami

W latach 1960 – 1980 handel skórami kota argentyńskiego był legalny i stanowił dochodowy interes. Polowano na nie i zabijano dla pięknych, nakrapianych futer. Aby uszyć jeden płaszcz, trzeba było zabić 25 kotów. Z samej tylko Argentyny w ciągu zaledwie trzech lat wywieziono 350 tysięcy kocich skórek (lata 1976 – 1979), a szacuje się, że na początku lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku wyeksportowano z Ameryki Południowej łącznie ponad pół miliona skór kotów argentyńskich. Obecnie na koty te nie wolno polować i handlować ich skórami, a gatunek został objęty ochroną, ale nadal są zabijane. Niektórzy uznają je za szkodniki zagrażające zwierzętom hodowlanym, a rolnicy strzelają do nich w odwecie za upolowane kury. Handel skórkami nadal trwa, choć w znacznie mniejszym zakresie. Ocenia się, że rocznie sprzedawanych jest około 55 tysięcy kocich skórek.

Koty argentyńskie w ogrodach zoologicznych

Kot Geoffroy’a jest objęty Europejskim Programem Hodowlanym (EEP), którego celem jest ochrona gatunków zagrożonych wyginięciem. W programie bierze udział 40 krajów z Europy, a także USA i RPA. W ramach programu w 400 ogrodach zoologicznych hoduje się około 150 gatunków zwierząt najbardziej narażonych na wyginięcie, w tym wiele gatunków kotów.

Populacja kotów argentyńskich powoli, ale systematycznie się zmniejsza, dlatego objęcie go tym programem jest ważną częścią działań ochronnych. Dzięki temu można go też podziwiać w wielu ogrodach zoologicznych. W Polsce koty argentyńskie mieszkają w zoo w Warszawie, Krakowie i Zamościu.

Ciekawostki

Kot argentyński wydaje się drobny i niepozorny i u większości ludzi nie budzi obaw. To złudne wrażenie. Te miłe z pozoru koty są bardzo agresywne i naprawdę dzikie – nigdy nie pozwoliły się oswoić.

Przedstawiciele tego gatunku stosunkowo łatwo krzyżują się z innymi kotami. Naturalne mieszańce międzygatunkowe spotkać można w południowej Brazylii, gdzie rodzi się sporo kociaków będących potomstwem kota argentyńskiego i kota tygrysiego, zwanego też oncillą.

W wyniku eksperymentów hodowlanych powstała rasa Safari, będąca hybrydą kota argentyńskiego z kotem domowym. Pierwsze koty Safari urodziły się jeszcze w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych. Okazały się inteligentne i w przeciwieństwie do dzikiego przodka obdarzone łagodnym charakterem.