Strona główna

Ciąża urojona

Kotka w ciąży

Niektóre kotki mogą mieć pierwszą ruję już w wieku 4 miesięcy. Są też rasy kotów, które dojrzewają później – nawet w wieku 18 miesięcy - np. persy czy koty himalajskie. Duży wpływ mają warunki, w jakich kot żyje, a także pora roku, ponieważ koty są zwierzętami trymestralnymi sezonowo, co oznacza, że aktywność płciową wykazują w okresie wydłużania się światła słonecznego i wtedy następują wielokrotnie ruje. Co ciekawe, koty długowłosy mają ruję krótszą niż krótkowłose.

Cykl rozrodczy kotki można podzielić na 4 części:

faza przedrujowa – proestrus (ok. 2 dni)

Na wskutek działania hormonów – wzrostu stężenia estradiolu dojrzewają pęcherzyki Graffa i następują zmiany w obrębie sromu (przekrwienie, obrzęk, twardość). Faza przedrujowa zaczyna się w dniu, w którym z pochwy wydziela się krwista wydzielina zawierająca feromony, które za zadanie mają zwabić kocura.

Zmienia się zachowanie kotki. Miauczy, jest „przylepna”, roznosi ślady zapachowe ocierając się o przedmioty, przewraca się przez grzbiet. Nie pozwala się jednak pokryć.
ruja właściwa – estrus/oestrus (3-10 dni, w obecności samca faza jest krótka, krótsza u kotek, które zostały pokryte)

Kotka rytmicznie przestępuje łapami, pręży grzbiet, odstawia na bok ogon eksponując srom, z pochwy wydobywa się śluzowata wydzielina. Poziom estradiolu jest maksymalny. Jeżeli do krycia nie doszło, to zazwyczaj pęcherzyki jajnikowe zarastają i cały proces dojrzewania nowych pęcherzyków rozpoczyna się od nowa. Jeżeli dojdzie do kopulacji (a nawet kilku ponieważ kotka pozwala się kryć), to 25-30 godzin po niej nastąpi prowokowana owulacja. Im więcej kopulacji, tym krótszy czas potrzebny do wywołania owulacji.

W trakcie proestrus i oestrus samice często oddają mocz w niewielkich ilościach.

faza porujowa – metestrus
Kształtują się ciałka żółte i rusza produkcja progesteronu.

Następuje zapłodnienie i ciąża, która trwa od 60 do 70 dni. Maksymalne stężenie progesteronu następuje w 3 tygodniu ciąży, potem stopniowo się obniża aż do gwałtownego spadku na dzień, dwa przed rozwiązaniem. W tym czasie wzrasta błyskawicznie poziom estradiolu. Od połowy ciąży rośnie poziom prolaktyny, który opada po zakończeniu karmienia kociąt. Za wstrzymanie skurczów macicy odpowiedzialna jest relaksyna, którego to hormonu poziom także spada tuz przed porodem.
Ostatnie kilka dni przed porodem kotka zaczyna być niespokojna.

Potem następuje rozwiązanie.

Czasami natychmiast po tej fazie kotka natychmiast przechodzi do fazy przedrujowej.

okres bezrujowy - anestrus (ok. 8 tygodni)
Faza aktywności jajnikowej.

Kotka nie kopuluje w tym czasie.

Co to jest ciąża urojona? Przyczyny i przebieg

Czasami zachodzi ruja pozorna, która zakończona jest ciążą rzekomą. Ruja pozorna i ciąża rzekoma należą do zaburzeń rozrodu kotów -  obok braku rui oraz rui nieregularnych. Ciąża urojona występuje u kotek zdecydowanie rzadziej niż u suk.

Dwie pierwsze fazy podczas takiej rui przebiegają normalnie, natomiast w kolejnej nie dochodzi do zapłodnienia i zawiązania ciąży. W fazie estrus rui pozornej nie musi nawet dojść do kopulacji, owulacja może zostać sprowokowana różnego rodzaju bodźcami – dźwiękowymi czy dotykowymi np. głaskaniem przez opiekuna, z którym zwierzę jest bardzo związane. Czasami wystarczy sama obecność kocura bez bezpośredniego kontaktu. Owulacja spontaniczna zdarza się częściej u kotek trzymanych w dużych skupiskach.

Brak zapłodnienia po kryciu może być spowodowany bezpłodnością samca.

Ciąża urojona może być też konsekwencją sterylizacji podczas rujki, jeżeli została przeprowadzona w fazie lutealnej. Usunięcie jajników skutkuje spadkiem progesteronu i w efekcie wzrostem prolaktyny.

Czasami ciąża rzekoma pojawia się po zakończeniu hormonoterapii (np. progestagenów) po wzroście prolaktyny.

Ciąża rzekoma (urojona) trwa od 30-40 dni, tyle ile trwa żywotność ciałek żółtych.. Poziom progesteronu szybciej wraca do normy i szybciej następuje kolejna ruja.

Objawy

U kotek zmiany behawioralne zazwyczaj nie są wyraźne i powszechne jak to się dzieje w przypadku suk z pseudociążą. Czasami kotka jednak „buduje gniazdo”, szuka spokojnego miejsca dla sienie i swoich „młodych”, nosi w pyszczku miękkie zabawki, układa je obok siebie, przyjmuje nawet pozycję ja do karmienia, miauczy, bywa nerwowa i kapryśna. Warto pamiętać, że kotka sobie ciąży – wbrew obiegowej nazwie – nie uroiła, za jej zachowanie odpowiedzialne są hormony – podniesiony poziom prolaktyny we krwi. Może się pojawić zmienny apetyt, a także rozwój gruczołów mlekowych i laktacja pełnowartościowym mlekiem, którym z powodzeniem wykarmiłaby prawdziwe kocięta.

Z powodu zastoju mleka dosyć często zdarza się wówczas zapalenie sutka (mastitis) wywołane przez zastój mleka i zakażenie gruczołu (drobnoustroje wnikają przez kanaliki mleczne), a czasem nawet ropnie. Jest to bardzo bolesne, kotka może być bardzo tkliwa, mieć gorączkę i być bardzo słaba.

Chore gruczoły mleczne są twarde, nabrzmiałe, zaczerwienione, ciepłe. Z sutka zamiast mleka może wypływać ropa, wyciek krwisty, wodnisty,czy posokowaty).

Rozpoznanie

Najbardziej miarodajne jest zbadanie stężenia progesteronu w osoczu krwi po ostatniej fazie oestrus – jeżeli zaistniała ciąża urojona, poziom będzie wynosił powyżej 2 ng/ml.

Kotkę bada się też palpacyjne.

Żeby wykluczyć ewentualne poronienie, wykonuje się usg w tygodniowych odstępach.

Leczenie

Największym problemem może być właśnie laktacja i zapalenie gruczołów mlecznych. Jeśli jest łagodne mogą pomóc domowe metody stosowane przez ludzkie mamy w przypadku zastoju mleka (galactostasis) – masaże i okłady z rozgniecionych liści kapusty.

Jeśli jednak zmiany są znaczne, pojawiają się ropnie i martwicze tkanki, może się okazać konieczne podawanie leków hamujących laktację - inhibitorów prolaktyny (bromokryptyna, kabergolina - preparat Galastop). Na nadkażenia podaje się antybiotyki, a miejscowo lub przez iniekcję leki przeciwzapalne i środki przeciwbólowe. Gruczoł należy oczyszczać systematycznie z wydzieliny.

W przypadku obrzęków można podać leki moczopędne oraz okłady obkurczające (np. z sody).

W cięższych przypadkach otwiera się ropnie i czyści tkanki, może dojść do usunięcia nie tyko pojedynczego gruczołu, ale nawet całej listwy mlecznej.

Jeżeli nie ma większych problemów z gruczołami mlecznymi i są one tylko trochę powiększone, należy czekać na stopniowe wyrównanie poziomu hormonów.

Zapobieganie

Są kotki szczególnie predestynowane do ciąż rzekomych, które mają ich po więcej niż po jednej rui.

Pomóc może brak stymulacji kotki w czasie rui, aby nie doszło do spontanicznej owulacji.

Najbardziej pewną metodą jest jednak sterylizacja.

Literatura:

Max A., Koty-położnictwo i rozród, Galaktyka, Łódź 2010, s. 37,39,56.

Nelson R.W. , Coutos C.G, Choroby wewnętrzne małych zwierząt (T.2), s.985.

Quinten-Graef d., Co dolega mojemu kotu?, PWRiL, Warszawa 1997.

Zduńczyk S., Janowski T., Zaburzenia rozrodu psów i kotów, WUW-M, Olsztyn 2002.