Strona główna

Czarne Ucho znaczy Karakal

Karakal leżący

Karakal w cieniu

Karakalowy krzyk

Karakal na przechadzce...

Nazwę tę karakal zawdzięcza przeuroczym czarnym pędzlom znajdującym wieńczącym jego uszy. I właśnie te pędzelki stały się przyczyną różnicy zdań naukowców odnośnie tego, do jakiego rodzaju zaliczyć tego niezwykłego kota. Zgadzają się co do jednego, że jest to ssak drapieżny, ale dalej już się różnią. Jedni bowiem uważają, że karakal należy do rodzaju felis, inni sądzą, że powinien być zaliczany do rodzaju lynx, jeszcze inni zaś stworzyli dla niego osobny rodzaj: caracal.

Miejsce zamieszkanie

Karakal sporem się nie przejmuje i prowadzi swoje bogate życie w Azji (Indie, Pakistan, Afganistan, Iran, Turkmenistan), na Półwyspie Arabskim i w Afryce. Nie jest zbyt wybredny, jeśli chodzi o tereny mieszkalne. Dobrze czuje się na półpustyniach, gdzie występuje najczęściej. Jako że koty te czują się najlepiej w umiarkowanych temperaturach (poniżej 20°C), półpustynne drzewa i krzewy dają im schronienie w najgorętszej porze dnia i stanowią doskonałą bazę wypadową na polowania na otwartym terenie.

Karakale nie gardzą jednak również terenami pustynnymi, takimi jak Sahara. Tam stają się nocnymi drapieżnikami, a dzienne upały przesypiają w swoich chłodnych kryjówkach. Sawannę można określić swoistym rajem dla karakali. Gęsta trawa znacznie ułatwia im polowanie, a i temperatura jest dla nich dużo bardziej odpowiednia. Niezły zasób pożywienia zapewnia również karakalom busz. Wspinanie się na drzewa nie stanowi dla nich najmniejszego problemu.

Wygląd

Łatwość dostosowania się do różnych warunków bytowych karakal niewątpliwie zawdzięcza swojemu wyglądowi. Jego futro ma barwę jednolitą, jednak może występować w różnych kolorach: czerwonego wina, szarym, piaskowym lub, rzadko, czarnym. U młodych karakali występują plamy w kolorze czerwonym brzuchu i piersiach, które znikają w wieku dorosłym. Wszystkie osobniki tego gatunku mają czarne plamy nad oczami i białe wokół oczu i nosa. Również białe są włosy na podbródku. Od kącika oka do nosa biegnie czarna linia.

Wydłużone uszy, których używa do lokalizowania ofiar i które są kontrolowane przez 20 różnych mięśni, u młodego osobnika są nie tylko zwieńczone czarnymi kitkami, ale również ich zewnętrzna część jest czarna. Kolor ten znika w wieku dorosłym. Między opuszkami na stopach wyrastają mu liczne sztywne włosy, które prawdopodobnie ułatwiają poruszanie się na miękkim piasku pustyni.

Karakale, chociaż niezwykle umięśnione, są szczupłe. Waga dorosłego samca nie przekracza 19 kilogramów, samicy – 12. Długość karakala waha się od 65 do 90 centymetrów, do tego należy doliczyć jeszcze 30-centymetrowy ogon. Wysokość karakala wynosi około połowy metra.

Pożywienie

Pożywienie karakala, chociaż urozmaicone, składa się wyłącznie mięsa. Nie gardzą małymi ssakami i wężami. Polują, podkradając się do ofiary na odległość 4 metrów, po czym ruszają sprintem (a szybkością biegu ustępują jedynie gepardom) i skacząc, rzucają się na ofiarę. Mniejsze stworzenia uśmiercają poprzez przegryzienie im karku, większe – przegryzając gardło. Najbardziej są znane ze spektakularnej umiejętności polowania na ptaki. Dzięki swojej niezwykłej skoczności (potrafią skoczyć na wysokość 3 metrów) karakal chwyta je w locie.

Kolor sierści karakala umożliwia mu polowanie niemalże w każdych warunkach. Jeśli w pobliżu nie ma żadnych krzewów czy drzew, kot rozpłaszcza się na ziemi i pozostaje nieruchomy do momentu, w którym jego łup znajdzie się w odpowiedniej odległości. Za kamuflaż służy mu jego własne futro.

Jeżeli karakal nie jest w stanie zjeść za jednym zamachem swojej zdobyczy, ukrywa ją.

Terytorium

Dorosłe koty bardzo rzadko mieszkają w parach. Wolą prowadzić samotny tryb życia. Teren samic jest dużo mniejszy niż samców i obejmuje przestrzeń od 5 do 57 kilometrów kwadratowych, w zależności od dostępności pożywienia. Samice są zdecydowanie bardziej przywiązane do swojego domu i dużo aktywniejsze w obronie swojego terytorium niż samce. Samce karakali są wędrowcami. Ich terytorium wynosi od 19 do 220 kilometrów kwadratowych i w znacznej części pokrywa się z terytoriami innych samców.

Podobnie jak inne koty, karakale znaczą swoje terytorium poprzez pozostawianie odchodów w widocznych miejscach oraz przez rozpylanie moczu.

Rozmnażanie

Chociaż karakale mogą się rozmnażać przez cały rok, gody następują dopiero wtedy, gdy w okolica jest dobrze zaopatrzona w pożywienie. Pełna „spiżarnia” stymuluje trwający dwa tygodnie okres rui u samicy. Mocz samicy wydziela wtedy charakterystyczny zapach, który zwabia potencjalnych ojców. Samica zazwyczaj łączy się z kilkoma samcami. Niekiedy jednak zdarza się, że sercem, a właściwie ciałem kocicy postanawia na ten czas zawładnąć jeden osobnik. Wtedy pozostaje z nią przez okres trwania rui i nie dopuszcza do niej innych rywali.

Ciąża trwa od 68 do 81 dni. Wielkość miotu uzależniona jest od panujących warunków. Na wolności na świat przychodzą maksymalnie trzy kociaki, w niewoli (kiedy pożywienie jest łatwo dostępne) zdarza się miot złożony z sześciu maluchów.

Przed urodzeniem samica przygotowuje schronienie, którym może być jaskinia, opuszczona przez inne zwierzę nora lub inne dobrze chronione miejsce. W momencie narodzin kocięta są ślepe i bezradne, ważą 198 do 250 gramów, a ich futro ma kolor od żółtego do czerwono-brązowego z czarnymi plamkami. Pozostają ślepe przez dziesięć dni, zęby mleczne tracą zaś po pięćdziesięciu. Pierwsze pojawiają się kły.

Po ukończeniu przez dzieci miesiąca kocica przenosi je na nowe terytorium. Po dziesięciu tygodniach przechodzą na pokarm stały. U boku matki pozostają do pierwszego roku życia, kiedy to osiągają dojrzałość płciową. Średnia długość życia karakala na wolności wynosi dwanaście lat, a w niewoli siedemnaście.

Komunikacja

Karakale, jak wszystkie koty, mruczą, warczą i syczą. Powszechnie uznana teoria mówi, że między sobą komunikują się, używając drgań pędzelków na uszach.

Karakal i człowiek

Stosunki karakala z człowiekiem są skomplikowane. Przede wszystkim życie karakala na wolności jest bardzo tajemnicze i mało zbadane, ponieważ są one mistrzami kamuflażu. Jednocześnie wychowane w niewoli koty łatwo się oswajają i są niezwykle przyjazne. Chociaż ich futro nie jest specjalnie cenne dla ludzi, zdarza się nam nie polować, bo karakale przez hodowców zwierząt uznawane są za szkodniki – w trudnych czasach nie gardzą pomniejszą zwierzyną hodowlaną.

W Polsce karakal nazywany jest często rysiem stepowym.