Strona główna

Skutki biernego palenia papierosów część 6/8

Skutki biernego palenia...

 Inne rodzaje raka spowodowany paleniem tytoniu to chłoniak, rak pęcherza moczowego i rak płaskonabłonkowy jamy ustnej.

Rak płaskonabłonkowy jamy ustnej

Schorzenie
Nowotwory jamy ustnej stanowią ok. 10% przypadków raka u kotów, z czego ok. 60% jest to
nowotwór występujący szczególnie często u kotów z grupy ryzyka - rak płaskonabłonkowy jamy ustnej. Chorują koty bez względu na płeć , rasę i w różnym wieku. Najczęściej jednak raka płaskonabłonkowego jamy ustnej rozpoznaje się u starszych kotów, po skończeniu 10 roku życia, najprawdopodobniej ze względu na to, że szczególnie często występuje u zwierząt narażonych na wdychanie dymu tytoniowego przez okres dłuższy niż 5 lat. Raczej nie spotyka się tej choroby u kotów młodszych niż 3-letnie. Nowotwór ten bardzo szybko się rozwija, dlatego bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie choroby. Zazwyczaj jednak rozpoznanie przychodzi w momencie, kiedy guz jest bardzo rozwinięty.

Przyczyny
Wśród przyczyn raka płaskonabłonkowego wymienia się promieniowanie ultrafioletowe, brak ochronnego pigmentu (często chorują koty albinosy) oraz kontakt drogą wziewną z substancjami toksycznymi, głównie trującym dymem papierosowym.

Dwadzieścia papierosów wypalonych dziennie przy kocie zwiększa u niego ryzyko zachorowania aż czterokrotnie! Nie chodzi wyłącznie o wdychanie rakotwórczych substancji, ale o ich zlizywanie z futra podczas kociej toalety. Wszystko co osiada na kociej sierści ostatecznie ląduje w kocim pyszczku.
Dodatkowo prawdopodobieństwo choroby wzrasta, gdy kot nosi obrożę przeciwpchelną oraz je mokrą karmę, zwłaszcza tuńczyka z puszki (nie wiadomo czy chodzi o konserwanty czy o słabszą higienę jamy ustnej).

Objawy i przebieg
Zwierzę może się ślinić i nieustannie przeżuwać, mieć cuchnący oddech, chwiejące się zęby i krwawienia z jamy ustnej oraz nosa. Opiekuna powinien zaniepokoić brak apetytu u kota, problemy z jedzeniem i postępująca utrata masy ciała. Uwagę powinna wzbudzić każda asymetria w obrębie szczęki i żuchwy, a także na szyi (powiększone węzły chłonne). Początkowo rakowa zmiana może przypominać zmianę zapalną w obrębie zęba i dziąsła. Guz rośnie bardzo szybko.

Rak płaskonabłonkowy jamy ustnej może zająć każde miejsce w jamie ustnej, ale najczęściej pojawia się pod językiem, na dziąsłach, w miarę postępu choroby atakuje też szczęki i żuchwę. Dosyć rzadko pojawia się w okolicach migdałków. Daje przerzuty do węzłów chłonnych po tej samej stronie, po której pojawił się guz. Zazwyczaj jednak przyczyną śmierci nie są przerzuty, tyko guz pierwotny.
Objawem raka płaskonabłonkowego są śluzowate owrzodzenia, martwica i ropnie. Czasami widać tylko wzniesienie, bo guz atakuje głębsze tkanki.
Jeżeli kot straci ząb i rana nie chce się zagoić, może to wskazywać na nowotwór.
W miarę postępu choroby kot z powodu rozrostu guza oraz ogromnej bolesności ma problemy  zjedzeniem, piciem i oddychaniem. Może stracić wzrok i słuch. Jeśli rak zaatakuje mózg pojawiają się objawy neurologiczne. Kot może cierpieć na zaburzenia świadomości i zmiany w zachowaniu prowadzące nawet do agresji.

Rozpoznanie
Należy wykonać badania krwi (morfologia i biochemia) i moczu, także w kierunku FeLV - kociej białaczki i FIV - zespołu nabytego niedoboru immunologicznego. Wskazaniem, że kot może mieć raka płaskonabłonkowego jest hiperkalcemia (podwyższony poziom wapnia) spowodowana miejscowym rozpadem zniszczonej przez guz kości. Może on doprowadzić nawet do złamania żuchwy. Parametry krwi mogą być jednak w normie.

Lekarz powinien dokładnie obejrzeć jamę ustną – żuchwę i szczękę, czy nie widać żadnych obrzęków i guzów ani ruszających się zębów, błony śluzowe, zwłaszcza pod językiem, czy nie ma owrzodzeń, zaczerwienień i innych niepokojących zmian. Rak pod językiem często przypomina kalafiorowatą, białą narośl.

Badaniem umożliwiającym postawienie diagnozy jest RTG czaszki. Bardziej dokładne i przydatne jest badanie USG oraz tomografia. Badanie tomografem jest dodatkowo zalecane przed planowaną operacją chirurgiczną w celu ustalenia dokładnych rozmiarów guza i jego położenia. Do badań obrazkowych najczęściej trzeba kota poddać sedacji. Istotne jest uprzednie sprawdzenie, czy kot nie ma na przykład kłopotów z sercem albo płucami.

W razie potwierdzania raka warto wykonać cytologię miejscowych węzłów chłonnych, nawet jeśli   podczas badania palpacyjnego nie czuć ich powiększenia. Można też wyciąć cały węzeł i przeprowadzić badanie histopatologiczne. Przerzuty odległe są wyjątkowo rzadko spotykane, można wykonać badanie RTG płuc w celu wykluczenia przerzutów.

Do rozpoznania raka płaskonabłonkowego nie wystarczy wyłącznie zrobienie badanie kliniczne i palpacyjne, a nawet dentystyczne RTG, konieczna jest biopsja, która jednoznacznie określi, czy kot ma zmiany łagodne czy złośliwe. Rak może przypominać bowiem choroby przyzębia, wirusowe i bateryjne choroby błon śluzowych w jamie ustnej, grzybicy czy drożdżycy.
Sama biopsja z jamy ustnej powinna obejmować duży fragment tkanki, ponieważ dużą część próbki mogą zajmować np. wyłącznie zmiany martwicze.

Rokowanie
Choroba jest uleczalna tylko w początkowe fazie rozwoju. Charakteryzuje się naciekowym rodzajem rozrostu. Szybko osiąga taka wielkość, że leczenie operacyjne jest niemożliwe. Niestety ten rodzaj nowotworu cechuje się bardzo wysoką śmiertelnością, przeważnie od postawienia diagnozy do śmierci upływa okres 3-4 miesięcy. 90% nie przeżywa roku. Gwarancją dłuższego przedłużenia kotu życia jest wczesne rozpoznanie choroby i agresywna terapia. Nieco większe szanse na przeżycie mają koty z guzem umiejscowionym w przedniej części żuchwy, wówczas można usunąć guza wraz z kością. Koty przeważnie jednak odchodzą z powodu anoreksji i postępującego bólu. Najlepszym rozwiązaniem dla nich jest niestety eutanazja. Jeśli kot przeżyje jeden rok, ma duże szanse na uniknięcie wznowy przez kolejny rok.

Leczenie
Ten rodzaj nowotworu reaguje bardzo słabo na leczenie. Bardzo rzadko jest diagnozowany w początkowym stadium, gdy możliwa jest całkowita resekcja niewielkich zrakowaciałych zmian. Potem rokowanie jest już niepomyślne. Chirurgiczne leczenie kończy się dla wielu kotów bardzo szybkim nawrotem choroby. Bardzo trudno jest dokonać w obrębie jamy ustnej całkowitej resekcji guza.
Często jakość życia kot po takiej operacji – np. po usunięciu języka - ulega znacznemu pogorszeniu, kot nie może gryźć, pić normalnie, pokarmy jest w stanie przyjmować wyłącznie przez sondę.
Radioterapia może być polecana, ale często guzy na nią w ogóle nie reagują. Agresywna radioterapia polega na podaniu kilkunastu dawek promieniowania w ciągu kilku tygodni. Powikłaniem jest często występujące po radioterapii zapalenie błony śluzowej. Zaletą jest możliwość jednoczesnej walki nie tylko z guzem w jamie ustnej, ale również z przerzutami do węzłów chłonnych, a także oszczędzający charakter terapii. Niestety przeżywalność jest także bardzo mała. Pozwala ograniczyć postęp choroby na średnio 10 miesięcy. Radioterapia paliatywna nie jest tak agresywna, kot nie odczuwa tak intensywnie skutków bocznych. Poprawa trwa zwykle ok. 4 miesięcy.
Chemioterapia ma nikłą skuteczność, może tylko zmniejszyć rozmiar guza, zwiększa długość życia raptem średnio o miesiąc. Nieco lepsze rezultaty przynosi w połączeniu z radioterapią. Kot po chemioterapii nie traci sierści, może stracić za to wibrysy.

Najlepsze efekty daje łączona terapia: chirurgia i radioterapia pozwalają przedłużyć życie nawet o ponad rok, pozwalają spowolnić nieco odrost pierwotnego guza i rozsiewanie przerzutów do węzłów chłonnych.

W wielu przypadkach można zastosować tylko leczenie podtrzymujące - leki przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz dokarmianie za pomocą sondy albo przetoki. Ważna jest też pomoc kotu w zachowaniu higieny, bowiem zwierzęta z tego rodzaju nowotworem bardzo często mają problem ze ściekającym nadmiarem śliny, która może podrażniać skórę prowadząc do powstawania stanów zapalnych czy ranek, które umożliwiają rozwój nadkażeń bakteryjnych i grzybiczych. Zwierze powinno mieć łatwy dostęp do picia, jedzenia i kuwety oraz zapewniony spokój.

Leczenie to nie przedłuża kotu życia, albo przedłuża je minimalnie, natomiast poprawia jego jakość.

Literatura:
Encyklopedia zwierząt- opracowanie zbiorowe; wyd. EMPiK, 2006.
Nelson R.W., Coutos C.G, Choroby wewnętrzne małych zwierząt.
Sapierzyński Rafał Nowotwory tkanki krwiotwórczej u psów i kotów. Część II. Chłoniaki
u kotów – przyczyny, postacie kliniczne i rozpoznawanie, Życie Weterynaryjne • 2008 • 83(6), s. 462-468.

www.articles.cnn.com, www.ash.org.uk, www.aspca.org, www.decydent.pl, www.ehow.com, www.examiner.com, www.kampaniespoleczne.pl, www.medycyna.linia.pl, www.petcancercenter.org, www.petmd.com, www.petplace.com, www.petsurgery.com, www.punktzdrowia.pl, www.rzucpalenie.edu.pl, www.stopbiernemupaleniu.pl, www.thedailycat.com, www.vet4petz.com,www.vetcontact.com, www.veterinarymedicine.dvm360.com, www.veterinarypartner.com, www.weterynaria.pl, www.wikipedia.pl, www.zdrowie.gazeta.pl