Strona główna

Wirusowe zapalenie spojówek u kota

Kocie oczyska

Wirus ten jest bardzo rozpowszechniony w kociej populacji na całym świecie. Znaczna większość zwierząt ma zakażenie letalne (wirus jest w stanie bardzo długo przetrać w zwojach nerwowych) lub jest jego nosicielami. W sytuacjach obniżonej odporności (stres, choroba pierwotna) może się reaktywować i rozsiewać. Przebudzenie wirusa może także spowodować leczenie kortykosteroidami.

W środowisku zewnętrznym łatwo go zniszczyć powszechnie stosowanymi detergentami.

Objawy:

Objawy kliniczne to złe samopoczucie, rozbicie, kichanie, wyciek z nosa.

Dla wirusowego zapalenia spojówek charakterystycznym objawem okulistycznym obok wycieku jest silne przekrwienie spojówek. Często powoduje także zapalenie rogówki.

Wirus wnika przez błonę śluzową spojówki i intensywnie się replikuje niszcząc komórki nabłonka. Mogą wówczas powstać nawet owrzodzenia nie tylko spojówek, ale i rogówki. Pojawia się surowiczo-krwisty wysięk (nie tylko z oczu ale i nosa). Tworzą się zrosty między spojówką, a rogówką. U małych kociąt, które jeszcze nie otworzyły oczy, workach spojówkowych może być dużo zapalnego kruszywa komórkowego (conjunctivitis neonatorum).

Choroba trwa z reguły od 10-20 dni i samoistnie się wycisza przechodząc w zakażenie latentne. Niestety choroba ma tendencję do nawrotów. Podczas reaktywacji wirusa objawy chorobowe przeważnie są słabsze, owrzodzenia powstają rzadziej. Może być zajęte tylko jedno oko. Bardzo rzadko u niektórych kotów objawy są cięższe.

Herpes niszczy komórki wskutek swojej replikacji (cytoliza), ale powoduje też reakcje immunopatologiczne -może być przyczyną przewlekłego immunologicznego zapalenia spojówek albo zapalenia zrębu rogówki.

Wirus można wykryć metodą izolacji, immunofluorescencji pośredniej oraz rozpoznania DNA badaniami       ` PCR. Można także określając przeciwciała np. testami ELISA, ale większość kotów je ma (kontakt  z wirusem w środowisku albo poprzez szczepionkę. Rozpoznanie u kotów chorych przewlekle jest trudne.

Leczenie:

Nie ma specjalnych leków antywirusowych przeznaczonych dla kotów. Do terapii bywają używane leki dla ludzi, ale ich bezpieczeństwo nie jest pewne, zwłaszcza podawanych ogólnoustrojowo, a nie miejscowo. Leki te bywają używane w przypadku ciężkich nawracających zachorowań, zwłaszcza z owrzodzeniem rogówki. Lei przeciwwirusowe są bardzo toksyczne (mogą powodować np. anemię), dlatego konieczność ogólnoustrojowego ich podawania należy bardzo dokładnie rozważyć. Przeważnie mają działanie blokujące replikacje wirusa, dlatego należy je często podawać (np. 5 razy dziennie), zwłaszcza na początku terapii oraz kontynuować leczenie jeszcze przez tydzień po ustąpieniu objawów.

Najczęściej stosowane jest jednak leczenie wzmacniające organizm, by dać mu siłę do walki z wirusem. Kota należy nawadniać, a jego oczy regularnie oczyszczać i nawilżać.

Wspomagająco podaje się tetracyliny – ogólnie lub miejscowo – np. gdy doszło do owrzodzenia rogówki.

Aby ograniczyć siewstwo herpeswirusa u kotów z zakażeniem latentnym oraz złagodzić objawy u kotów z zakażeniem pierwotnym stosuje się doustnie lizynę.

Interferon w przypadki wirusowego zapalenia spojówek nie jest skuteczny.

Kaliciwirus koci nie wywołuje zapalenia spojówek.

Grzybiczne zapalenie spojówek

Występuje u kotów rzadko i zazwyczaj jest przewlekłe. Jest wywoływane inwazją drożdżaków oraz grzybów Candida spp. i Asprgillus spp.

Objawy:

W oku pojawia się lepki wysięk. Brzegi powiek są pokryte strupami.

Zazwyczaj wcześniej była stosowana nie przynosząca antybiotykoterapia lub leczenie łączne antybiotykami i sterydami.

Aby stwierdzić grzybiczne podłoże zapalenia spojówek wykonuje się posiew albo cytologię.

Leczenie:

Wzmocnienie odporności oraz podawanie miejscowych i ogólnych leków przeciwgrzybicznych.

Pasożytnicze zapalenie spojówek (telazjoza)

Pasożytem, który może u kotów wywołać zapalenie spojówek jest Thelazia spp. Pasożyt zwykle umieszcza się w worku spojówkowym, najchętniej pod trzecią powieką.

Objawy:

Obawy to łzawienie, światowstręt, obrzęk i śluzowo-ropny wyciek, wybroczyny spowodowane drażnieniem spojówki przez dorosłe pasożyty.

W badaniu mikroskopowym widać obecność larw.

Leczenie:

Choroba nieleczona może prowadzić do rozległych zmian w oku i ślepoty.

Lekarz w miejscowym znieczuleniu usuwa pasożyty z oka (płukanie środkami antyseptycznymi).

Do walki z tym pasożytem jest stosowana iwermektyna, ale dla kotów może być bardzo niebezpieczna i doprowadzić nawet do śmierci.

Zapalenie spojówek na tle immunologicznym

Ponieważ w spojówce znajduje się także tkanka chłonna (limfatyczna), dlatego jeżeli w organizmie zaczynają zachodzić procesy immunopatologiczne, mogą spowodować albo zaognić zapalenie spojówek. Choroba może być immunologiczna lub autoimmunologiczna.

U kotów występują następujące choroby spojówek o podłożu immunologicznym:

• guzowe ziarniniakowe zapalenia nadtwardówki, rogówki i spojowek
• alergiczne zapalenie spojówek
• eozynofilowe zapalenie rogówki i spojówek
• przewlekłe powierzchniowe zapalenie rogówki i spojówek – łuszczka

Alergiczne zapalenie spojówek

Może wystąpić po każdym kontakcie z alergenem – drogą wziewną, pokarmową, bezpośredniego dotyku. Może towarzyszyć innym objawom atopii czy alergii. Wiąże się często z silnym świądem.

Objawia się wyciekiem surowiczym lub śluzowym, obrzękiem i przekrwieniem spojówek, rumieniem okolicy oczołodołowej przy współistniejącym stanom zapalnym innych części ciała (np. uszu czy gardła).

Rozpoznanie:

Należy wyuczyć suche zapalenie spojówek (test Schirmera) i przeprowadzić cytologię, która pokaże obecność limfocytów i komórek plazmatycznych, a także eozonofili.

Przy podejrzeniu alergicznego zapalenia można próbować usuwać i ponownie wprowadzać potencjalne alergeny (np. zmienić karmę na całkowicie bezzbożową).

Zazwyczaj alergicznemu zapaleniu spojówek towarzyszy wtórne zakażenie bakteryjne, która może być także przyczyną alergii.

Leczenie:

Główną metodą jest miejscowe leczenie kortykosteroidami w możliwie najmniejszych ilościach. Na początku terapii podaje się z reguły silniejsze leki. Czasami miejscowo stosuje się leki przeciwhistaminowe. Przy wtórnych nadkażeniach bateryjnych zwierzę dostaje antybiotyki, jednakże gdy zapalenie spojówek się zaostrzy, prawdopodobnie doszło do reakcji alergicznej.

Jeżeli alergiczne zapalenie spojówek jest tylko częścią reakcji alergicznej, wówczas stosuje się ogólnoustrojową sterydo- i antybiotykoterapię.

Eozynofilowe zapalenie rogówki i spojówek (feline eosinophilic keratitis - FEK)

Występuje najczęściej u kotów w młodym i średnim wieku. Brak jest predyspozycji rasowych.

Możliwe, że jest spowodowane reakcją na wirusa FHV-1 (u 75% kotów chorujących na ten rodzaj zapalenia spojówek znaleziona DNA wirusa).

Objawy:

Większość przypadków dotyczy jednego oka. Choroba obejmuje zazwyczaj boczną część rogówki, ale może i całą. Mogą pojawić się owrzodzenia. Często eozynofilowe zapalenie obejmuje także trzecią powiekę

Rozpoznanie:

Objawy kliniczne oraz badanie cytologiczne lub biopsja, w którym stwierdza się obecność eozynofili, komórek tucznych i neutrofili i nieprawidłowych komórek nabłonka.

Leczenie:

Eozynofilowe zapalenie spojówek przeważnie leczy się kortykosteroidami i cyklosporyną. W niektórych przypadkach efekty przynosi jednak leczenie antywirusowe, zwłaszcza jeśli jest owrzodzenie. Jeżeli po miejscowej aplikacji kortykosteroidu wytworzy się wrzód, prawdopodobnie doszło do replikacji herpeswirusa.

W ciężkich przypadkach można zastosować leczenie octanem megastrolu, ale ma on wiele skutków ubocznych – może spowodować np. cukrzycę, przerost gruczołów mlekowych i guzy nowotworowe sutka.

Profilaktyka

Trudno jest zapobiec zapaleniu spojówek, natomiast można ryzyko zachorowania zmniejszyć.

Należy dbać o to, by kot był w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej, gdyż jak wiadomo, koty bardzo silnie reagują na stres załamaniem odporności. Należy dbać o dobrze zbilansowaną karmę dobrej jakości, gdyż np. zboża mogą być przyczyną alergii, a niedobory mogą sprzyjać problemom okulistycznym (np. deficyt witaminy A). Kocięta  należy szczepić, a potem pamiętać o podawaniu dawek przypominających.

Najlepiej, by kot nie wychodził z domu – zmniejszy to ryzyko kontaktu z chorymi zwierzętami (np. na koci katar), a także sposobność do zetknięcia z substancjami chemicznymi i toksycznymi.

Jeżeli mamy kilka zwierząt w domu i u którego z nich pojawi się zapalenie spojówek, należy pamiętać, że choroba może być bardzo zakaźna.

Należy zapewnić kotu warunki wolne od potencjalnie drażniących substancji, np. dymu papierosowego.

Jeżeli kot jest poddawany terapii antybiotykami albo lekami obniżającymi odporność należy zachować czujność, bowiem może pojawić się grzybica abo reakcja alergiczna.

Nie powinniśmy lekceważyć urazów, jakie koty zadają sobie podczas zabaw w walkę.

W razie wystąpienia symptomów zapalenia spojówek należy pokazać pupila weterynarzowi jak najszybciej.

Nie można leczyć kota na własną rękę, absolutnie zakazane jest podawanie „ludzkich” leków okulistycznych.