Strona główna

Zaćma u kota

Kot himalajski

Położona między tęczówką a ciałem szklistym soczewka ogniskuje na siatkówce promienie świetlne. Składa się z centralnie położonego jądra otoczonego tzw. korą, która zbudowana jest z włókien wypełnionych krystaliną (białko zapewniające przezroczystość soczewki) i otoczonych tzw. torebką.

Zaćma to poważny problem okulistyczny u kotów, ponieważ proces mętnienia soczewki powoduje coraz większe problemy z widzeniem. Ponieważ uniemożliwia docieranie światła do siatkówki oka, nieleczona prowadzi do całkowitej ślepoty. Proces mętnienia przebiega bardzo różnie, może być powolny, może być też bardzo gwałtowny. (np. przy cukrzycy).

Niektóre rasy kotów mają wrodzone predyspozycje do powstawania zaćmy. Należą do nich koty perskie, himalajskie i birmańskie.

Przyczyny i przebieg

Z powodu różnych czynników w soczewce zaczynają tworzyć się złogi białka.

Jest wiele przyczyn zaćmy – od wrodzonych predyspozycji aż po wydawałoby się niezbyt groźne urazy oka powstałe np. w wyniku walki z innymi kotami. Zaćmą może się także zakończyć kontakt kota z toksyczną substancją chemiczną. Katarakta może powstać jako powikłanie lub konsekwencja innych chorób - np. zapalenia rogówki, twardówki, jaskry, hipokalcemii (niedobór wapnia w organizmie – zaćma tężyczkowa), infekcji czy chorób metabolicznych.

Najczęstsze przyczyny zaćmy u kotów:

• wady wrodzone (cataracta congenita - zaćma wrodzona) - wady genetyczne albo choroby (także lekarstwa na nie) przebyte przez matkę
• zaćma młodzieńcza – najczęściej u ras kotów predestynownych genetycznie (dotyka dwoje oczu, dotyka koty do 1 roku życia, rzadko kocięta)
• podeszły wiek (cataracta senilis - zaćma starcza) – zazwyczaj postępuje powoli, daje o sobie znać po 6-7 roku życia, może doprowadzić do ślepoty, ale równie dobrze może tylko w nieznacznym stopniu upośledzić wzrok
• zapalenie błony naczyniowej
• cukrzyca – jedna z najpopularniejszych przyczyn zaćmy (cataracta diabetica), z reguły rozwija się szybko. Glukoza przenikająca do soczewki przekształca się w sorbitol, który ulega ciągłej kumulacji pogarszając jej przezierność. Dodatkowo z błon komórkowych zniszczonych przez hiperglikemię tworzą się złogi białka. Bardzo niebezpieczne są wysokie wahania poziomu cukru we krwi

Przebieg jest bardzo różny w zależności od rodzaju zaćmy, kondycji kota, czasu i intensywności ekspozycji na szkodliwe czynniki czy postępów choroby pierwotnej.

Na początku choroby zmętnienie pojawia się na obwodzie soczewki (zaćma początkowa -  cataracta incipiens), stopniowo zamglenie obejmuje całą soczewkę (zaćma zaawansowana - cataracta provecta), co skutkuje odczuwalnym pogorszeniem widzenia.

Można także wyróżnić zaćmę w której zamglenie doprowadza do ślepoty (zaćma niedojrzała -  cataracta immatura) oraz zaćmę z całkowitym zamgleniem soczewki (zaćma dojrzała - cataracta matura).

Istnieje także zaćma (zaćma pęczniejąca - cataracta intumescens), w której soczewka chłonie wodę (np. w cukrzycy kumulacja cukru w soczewce powoduje wzrost ciśnienia w jej wnętrzu i napływ wody do jej wnętrza).

Bardzo niebezpieczna jest zaćma przejrzała (cataracta hypermatura) , która może sutować nieodwracalną ślepotą.

Objawy

Koty potrafią świetnie maskować wszelkie problemy ze zdrowiem, z zaćmą jest podobnie. Zwierzę, które ma 30% ubytek wzroku może sobie radzić na tyle dobrze, że jego opiekun może nie zauważyć jakichkolwiek problemów pupila z widzeniem. Czasami dopiero 60% utrata widzenia powoduje, że kot zaczyna mieć trudności z orientacją w terenie

Oprócz zmian w zachowaniu - kot źle widzi w ciemności, wpada na przedmioty (zaćma powoduje złą ocenę odległości), niechętnie i niepewnie się porusza , pewne symptomy wskazują na możliwość katarakty. Oczy zwierzęcia zmieniają kolor, mętnieją (mogą się wydawać niebieskawe), po pewnym czasie stają się tak zamglone, że aż białe. Może się pojawić stan zapalny, oko jest wówczas czerwone, a kot je dodatkowo podrażnia pocieraniem o przedmioty. Czasami uwidacznia się różnica w wielkości oczu.

Rozpoznanie

Zaćma bywa powikłaniem innych chorób, także nierozpoznanych, dlatego problemy z widzeniem nie ograniczają się tylko do diagnostyki ściśle okulistycznej. Dlatego kot powinien mieć wykonane standardowe badania , w tym krwi i moczu. Wyniki badań pomogą w ocenie kondycji zwierzęcia, co może pomóc dobrać adekwatne metody postępowania – np. jeśli zostanie wykryta cukrzyca, najpierw trzeba wdrożyć leczenie tej choroby, aby ustabilizować kota – wówczas dalsze postępowanie ma sens.

Jeżeli weterynarz podejrzewa chorobę oczu (zaćma jest widoczna przy zwykłych oględzinach oka), najlepiej, by zwierzę pokazać kociemu okuliście.

Badanie wzroku za odbywa się za pomocą  oftalmoskopu (wziernika ocznego) i lampy szczelinowej. Dodatkowo lekarz może zrobić badanie USG oka, aby ocenić stan siatkówki. w celu zbadania stanu siatkówki.

Leczenie

Mimo prób powstrzymania rozwoju choroby leczeniem farmakologicznym (tabletki, krople, maści do oczu), najskuteczniej leczy się zaćmę chirurgicznie. Operację u kotów wykonuje się stosunkowo rzadko.

Leczenie polega albo na usunięciu chorej soczewki (kot będzie widział niewyraźnie), albo na usunięciu starej i wszczepieniu nowej (sztucznej – miękkiej lub sztywnej), albo zastosowaniu fakoemulsyfikacji (mniej inwazyjne laserowe rozbijanie złogów w soczewce) .

Kot po operacji musi przez jakiś czas wieść oszczędny tryb życia (żadnych skoków i gwałtownych ruchów). Dostaje leki przeciwzapalne, aby uniknąć powiłań.

Jeżeli zaćma jest w bardzo początkowej fazie, operacja nie jest konieczna – proces chorobowy może trwać wiele lat. Jeśli jest zaawansowana albo przebiega w sposób agresywny, nie należy zwlekać, bowiem zaniedbana katarakta może być przyczyną innych ciężkich schorzeń, np. jaskry i oczywiście ślepoty.

Po operacji kot może całkowicie odzyskać sprawność widzenia (powodzenie jest uzależnione od  od rodzaju zaćmy i stopnia jej zaawansowania, nie najlepiej rokuje zaćma cukrzycowa).

Choroba może mieć nawrót.

Zapobieganie

Niestety nie ma możliwości zapobiegania zaćmie. Istotne, aby poddawać kota rutynowym kontrolom weterynaryjnym. Należy zachować też codzienną czujność i obserwować zachowanie naszego pupila. Tym bardziej, jeżeli kot należy do grupy ryzyka, np. choruje na cukrzycę.