Strona główna

Stłuszczenie wątroby

Stłuszczenie wątroby

Jest najważniejszym organem przemian metabolicznych organizmu. Jej działanie jest najbardziej wszechstronne, bierze udział w większości zachodzących procesów - pełni w organizmie wiele bardzo ważnych funkcji filtracyjnych, detoksykacyjnych i magazynujących. Ma wpływ na regulowanie poziomu glukozy we krwi, temperatury ciała, wydziela żółć niezbędną do trawienia tłuszczów, produkuje białka surowicy krwi, syntetyzuje i magazynuje wiele niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu substancji, m. in. enzymów, czynników krzepnięcia krwi.

Co istotne przetwarza białka i nadmiar glukozy w tłuszcze, które magazynuje – z tego powodu koty z uwagi na swoisty metabolizm mają dużo większą niż pozostałe zwierzęta towarzyszące skłonność do schorzenia nazywanego stłuszczeniem wątroby.

Koty mają wątrobę bardzo wrażliwą na wszelkiego rodzaju toksyny. Dotyczy to nie tylko np. działania detergentów, farb, itp., ale leków, które dla psów są absolutnie nieszkodliwe, a u kotów mogą spowodować ciężkie uszkodzenia wątroby, a nawet jej marskość – nieodwracalne zwłóknienie je miąższu. Wątroba posiada znaczne zdolności regeneracyjne, ale marskość jest nieodwracalnym zniszczeniem tego organu prowadzącym do śmierci.

Schorzenie

Stłuszczenie wątroby jest najczęściej występującym problemem wątrobowym u kotów. Obserwacje nie potwierdziły, by którakolwiek rasa kotów miała większą skłonność do zachorowania. Najczęściej stłuszczenie wątroby dotyka kot w wieku powyżej drugiego roku życia. Są różne opinie co do płci, niektóre badania dowodzą, że mniejszy odsetek zachorowań jest wśród otyłych kocurów.

Wywiady z opiekunami chorych zwierząt dowodzą, że większość chorych kotów to zwierzęta otyłe, nie wychodzące z domu, narażone na stres. Inna grupa to zwierzęta, które przeszły głodówkę i mocno schudły w niewielkim przedziale czasu – brak łaknienia mógł być efektem choroby pierwotnej.

Choroba polega na nadmiernym magazynowaniu tłuszczu w komórkach wątroby – trójglicerydów wewnątrz hepatocytów. Lekkie stłuszczenie wątroby jest odwracane. Ciężkie i nieleczone może prowadzić do niewydolności wątroby i śmierci.

Przyczyny

Na rozwój choroby wpływ mają bardzo różne czynniki – błędy żywieniowe, zaburzenia hormonalne (endokrynologiczne), nieprawidłowości metaboliczne oraz działania toksyn ( w tym leków).

Podstawowymi przyczynami są otyłość i przebyta głodówka skutkująca gwałtownym schudnięciem. Koty bardzo źle znoszą brak jedzenia – już po 2 tygodniach można zaobserwować stłuszczenie wątroby.

Możliwe, że niekiedy u kotów z nadwagą jedzących nadmierne ilości pokarmu dochodzi w końcu do zaburzeń łaknienia i całkowitego braku apetytu.

Kot może także przestać jeść ze stresu wywołanego zmianą domu, przybyciem nowego domownika, remontem czy dokoceniem.

Stłuszczenie wątroby u kotów może powstać z powodu źle zbilansowanej diety, ale także bez wyraźnej przyczyny, dlatego jeśli nie uda się określić skąd się wzięło, klasyfikuje się je jako idiopatyczne albo pierwotne.

Wtórne stłuszczenie choroby może powstać u zwierząt cierpiący na na cukrzycę, nowotwory, choroby neurologiczne, zapalnie trzustki, wątroby, dróg żółciowych, jelit, przewlekłą niewydolność nerek, FIP. U większości tych kotów po wyleczeniu lub ustabilizowaniu pierwotnej choroby i przywróceniu prawidłowego łaknienia udaje się przerwać proces stłuszczania się wątroby.;

Prawdopodobnie stłuszczenie wątroby u kotów ma ścisły związek z niedoborem aminokwasów. W diecie kotów, radykalnych mięsożerców, ogromną rolę odgrywają białka. Gdy zwierzę głoduje, w jego organizmie pojawia się deficyt białek, w tym transportowych i w efekcie hepatocyty gromadzą  trójglicerydy i nie „wypuszczają” cholesterolu doprowadzając do stłuszczenia gruczołu. Kot intensywnie traci masę mięśniową.

Niedobór węglowodanów sprawia, że organizm próbuje wyprodukować energię z tkanki tłuszczowej (dlatego głodujące koty tak szybko chudną), ale tłuszcz nie jest w stanie opuścić wątroby potęgując jej stłuszczenie.

Na rozwój choroby może mieć też insulinooporność występująca u otyłych kotów – w jej efekcie z tkanki tłuszczowej uwalniana jest duża kwasów tłuszczowych, które odkładają się wątrobie.

Objawy

Symptomem zwiastującym możliwe problemy z wątrobą na ok. dwa tygodnie przed wystąpieniem objawów klinicznych choroby jest brak łaknienia. Objawy pojawiają się, gdy ponad 50% hepatocytów zostanie objętych stłuszczeniem.

Kot staje się ospały i chudnie (traci głównie masę mięśniową), ale zachowuje specyficznie położone zapasy tłuszczu m. in. w okolicach pachwin. Pojawia się żółtaczka, może wystąpić gorączka, wymioty grożące odwodnieniem i biegunka. Symptomem wskazującym na stłuszczenie  może być też nadmierne ślinienie się zwierzęcia. Z uwagi na niedobór czynników krzepnięcia krwi, których uszkodzona wątroba nie jest w stanie wytwarzać w odpowiednich ilościach, zranienia trudniej się goją i towarzyszy im obfitsze krwawienie.

Groźnym powikłaniem stłuszczenia wątroby może być encefalopatia wątrobowa towarzysząca niewydolności wątroby, która daje objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego. W jamie otrzewnowej może pojawić się płyn. Ciężkie stłuszczenie wątroby może zakończyć się nawet zapaścią i śmiercią.

Rozpoznanie

Objawy towarzyszące stłuszczeniu wątroby są zbliżone do tych, które towarzyszą innym chorobom wątroby i dróg żółciowych u kotów, dlatego oprócz wywiadu, badania palpacyjnego, morfologii i biochemii krwi, badań moczu, badań obrazkowych) potrzebne są dokładniejsze badania cytologicznego lub histopatologicznego wycinka gruczołu.

Wyniki wszystkich badań należy przeanalizować pod kątem istnienia chorób pierwotnych. Jeżeli nie uda się zdiagnozować żadnego schorzenia, a kot nie przeżył sytuacji stresogennej, wówczas możemy uznać, że choroba ma charakter idiopatyczny.

W badaniach laboratoryjnych widać dowody na zastój żółci, zwiększone wartości ALT (do 3,5 razy) oraz bardzo podniesione parametry ALP (aktywność większa nawet 15 razy w porównaniu z normą). We krwi może się pojawić podniesiony poziom cukru, zmienione są parametry krzepnięcia krwi (zwłaszcza u kotów, które jednocześnie cierpią na zapalenie trzustki). We krwi i moczu może być wysoki poziom bilirubiny.

Na badaniu RTG albo USG widać znacznie powiększoną wątrobę o zwiększonej echogeniczności, natomiast przewody żółciowe i pęcherzy żółciowy wyglądają normalnie. W jamie brzusznej może być widoczny płyn, widać też towarzyszące stłuszczeniu wątroby ostre zapalenie trzustki (wykazuje mniejszą lub mieszaną echogeniczność).

Następnie wykonuje się biopsję cienkoigłową (rodzaj cytologii), dzięki której można zaobserwować

wakuole tłuszczowe w hepatocytach. Jeżeli wyniki są niejasne, pobiera się wycinek biopsją gruboigłową. Stłuszczona wątroba jest bardzo delikatna i jasna..

Leczenie

Obecnie stłuszczenie wątroby, zwłaszcza we wczesnym stadium ma całkiem niezłe rokowania (60% zwierząt wyleczonych). Jeżeli kot choruje równolegle na zapalenie trzustki rokowanie jest mnie optymistyczne.

Zwierzęta w cięższym stanie leczy się w warunkach szpitnych.

W pierwszej kolejności należy kroplówkami nawodnić zwierzę i wyregulować bilans elektrolitów.

Jeżeli kot mocno wymiotuje, zaradczo przeciw hipokalemii należy podawać potas.

Jeżeli stłuszczenie jest efektem choroby pierwotnej, trzeba rozpocząć leczenie właśnie od niej.  Równolegle należy rozpocząć dożywianie kota. Jeżeli zwierzę je (min. 1/3 normalnych porcji), należy dożylnie podawać środki wspomagające łaknienie (nie doustnie, by oszczędzić wątrobę) oraz wysokobiałkową karmę.

Jeżeli kot nie chce jeść, wówczas rozwiązaniem jest karmienie zwierzęcia specjalną płynną karmą przez sondę nosowo-przełykową (rodzaj diety zależy od stopni zaawansowania choroby, np. czy kot cierpi już na encefalopatię wątrobową, wówczas większe ilości białka wprowadza się później).

Karmienie za pośrednictwem sondy może trwać dwa tygodnie (po tym czasie to jest już stosunkowo dobrze odżywiony).

Można spróbować dokarmić kota strzykawką, ale dla niektórych zwierząt to potężny stres i ewentualne zachłyśnięcie grozi zapaleniem płuc.

Jeżeli pojawiły się zaburzenia w układzie krzepnięcia podaje się witaminę K. Czasami trzeba zbijać zbyt poziom fosforu we krwi, mogący skutkować niedokrwistością. Suplementuje się witaminy z grupy B.

Powrót do zdrowia trwa średnio do 2 miesięcy.

Zapobieganie

Przed otyłością, która jest zasadniczym czynnikiem sprzyjającym rozwojowi procesu stłuszczenia wątroby chroni dobrze zbilansowana dieta i ruch. Kot powinien mieć zapewniony spokój, a wszelkie konieczne w jego otoczeniu zmiany powinno się wprowadzać powoli i stopniowo.

Należy szybko reagować na anoreksję zwierzęcia.

Nie można zapominać o regularnych wizytach kontrolnych u weterynarza z obowiązkowymi badaniami krwi i moczu.

Oprac. na podst. Choroby wątroby i dróg żółciowych u kotów, Choroby wewnętrzne małych zwierząt, Richard W. Nelson C. Guillermo Couto,