Strona główna

Schorzenia rogówki - zapalenie rogówki 4/8

Schorzenia rogówki –...

Istnieją różne kryteria podziału tej choroby – wyróżnia się zapalenie pierwotne i wtórne, ograniczone i rozlane, ostre i przewlekłe, aseptyczne i ropne (z udziałem drobnoustrojów), powierzchowne, głębokie i zapalenie tylne rogówki.

Tam, gdzie pojawia się naciek leukocytarny koniecznie należy wykonać badanie cytologiczne i mikrobiologiczne (posiew z antybiotykogramem) i pilnie podać antybiotyki o szerokim polu działania, bowiem zawartość nacieku jest niebezpieczna i może doprowadzić do rozmiękania rogówki.

Powierzchowne nieżytowe zapalenie rogówki

Przyczyny

Może zostać wywołane czynnikami mechanicznymi, fizycznymi, chemicznymi lub bateryjnymi. Proces zapalny obejmuje powierzchniowe warstwy rogówki. Często zmiany dotyczą także spojówki i twardówki.

Przebieg i objawy

Kot cierpi na światłowstręt, oko łzawi. W miejscu uszkodzenia rogówka traci połysk. Następnie tworzy się szaro-żółty naciek leukocytarny złożony z komórek zapalnych i rogówka miejscowo lub w całości mętnieje, aż staje się nieprzenikliwa. Na jej powierzchni tworzą się pęcherzyki wypełnione płynem, które stosunkowo łatwo się rozpadają i nadkażają bakteryjnie.

Naciek może się wchłonąć i rogówka wraca do poprzedniego kształtu i prawidłowej funkcji, albo przekształcić we wrzód (czasami tworzą go liczne mniejsze wrzody, które mogą łączyć się w jeden duży), po którym mogą pozostać większe lub mniejsze ubytki. W zależności od ich liczby, wielkości i położenia mogą wystąpić zaburzenia widzenia o różnym stopniu nasilenia – największe pojawiają się przy ubytkach umiejscowionych naprzeciwko źrenicy. Duże wrzody mogą przebijać rogówkę.

Powikłaniami mogą być przepuklina rogówki, garbiak albo zrost.

Leczenie

Leczenie należy rozpocząć od usunięcia czynnika zapalnego – wyjęcie ciała obcego, wyeliminowania substancji drażniącej, itp. Należy dołożyć wszystkich możliwych starań., aby nie dopuścić do powstania nadkażenia bateryjnego. Równolegle z rogówką często leczy się także spojówkę. Podaje się antybiotyki i jeżeli kot cierpi leki uśmierzające ból.

Jeśli pojawi się wrzód, należy zapobiec ropnemu zapaleniu gałki ocznej. Może pomóc nakłucie rogówki, aby rogówka pod naciskiem wzbierającej ropy nie pękła sama zanieczyszczając komorę przednią oka.

Rokowanie

Jeżeli nie dojdzie do powikłań i powstania wrzodu, rokowanie jest pomyślne i nie wiąże się z żadnymi przykrymi dla kota następstwami. Pozapalne zniekształcenie rogówki może w niewielkim stopniu upośledzać wzrok, ale kot jest w stanie normalnie funkcjonować i poradzić sobie z deficytem widzenia

Powierzchowne ropne zapalenie rogówki

Przyczyny

Zazwyczaj powstaje w wyniku nadkażenia bakteryjnego powierzchniowego nieżytowego zapalenia rogówki. Atakuje powierzchowne warstwy rogówki i daje się stosunkowo łatwo wyleczyć.

Przebieg i objawy

Kot mruży powieki i unika światła. Następnie pojawia się surowiczy wysięk z oczu. Z czasem wydzielina staje się ropna, zalepia oko do tego stopnia, że uniemożliwia kotu otwarcie obrzmiałych powiek. Rogówka traci połysk, mętnieje i pokrywa się naciekiem leukocytarnym, na jej powierzchni pojawiają się nadżerki. Kot może mieć podwyższoną temperaturę. Oko jest bolesne. W jego kącikach tworzą się twarde strupy z zaschniętej ropy. Powikłaniami mogą być przepuklina rogówki, garbiak, zrost a także ropne zapalenia gałki ocznej.

Leczenie

Należy systematycznie delikatnie oczyszczać oko z ropy. Podaje się antybiotyki i leki uśmierzające ból. Należy bardzo uważać, aby nie doszło do powikłań w postaci ropnego zapalenia gałki ocznej.

Kot musi mieć zapewniony spokój i właściwie zbilansowaną dietę.

Rokowanie

Podobnie jak przy powierzchniowym nieżytowym zapaleniu rogówki, jeżeli nie dojdzie do powikłań i powstania wrzodu, rokowanie jest pomyślne, odpowiednio wcześnie wdrożone właściwe leczenie ochroni kota przez dużymi pozapalnymi zniekształcenia rogówki i pogorszeniem widzenia.

Głębokie miąższowe zapalenie rogówki

Może być ropne lub nieropne, jest dosyć łagodnym powikłaniem chorób zakaźnych.

Przebieg i objawy

Podobnie jak w przypadku wielu innych chorób oczu, kot zaczyna cierpieć na światłowstręt i łzawi. Charakterystyczne dla chorób rogówki zmętnienie zazwyczaj obejmuje początkowo jej obwodową część. Dopóki rogówka jest w miarę przezroczysta, widoczne są naczynia krwionośne powierzchowne i głębokie. Płyn w komorze przedniej oka mętnieje, rogówka traci gładkość i staje się biała. W miarę zdrowienia bielmo zaczyna ustępować w podobnej kolejności jak postępowało, czyli od części obwodowych rogówki do jej części centralnej. Jeżeli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, wówczas powikłaniem jest owrzodzenie rogówki.

Leczenie

Stosuje się odkażanie oka, ciepłe okłady, czasami leczenie tkankowe. Jeżeli dojdzie do zakażenia bakteryjnego wówczas podaje się antybiotyki

Rokowanie

Zakażenie ropne w odróżnieniu od nieropnego może być bardzo groźne i może skończyć się dla kota ślepotą i utratą gałki ocznej.

Zapalenie rogówki na skutek niedomykalności powiek

Niedomykalność szpary powiekowej może mieć różne przyczyny, ale dla rogówki jest zawsze bardzo niebezpieczna, ponieważ ze względu na brak możliwości osłony przed urazami z zewnątrz,  kontaktem z substancjami drażniącymi oraz co najistotniejsze niewystarczającym nawilżaniem dochodzi do jej wysuszenia. Traci połysk, na jej powierzchni pojawiają się ubytki i owrzodzenia, w konsekwencji może dojść nawet do perforacji rogówki.

Oko można doraźnie nawilżać, lecz czasami, gdy jest pewność, że kot już nigdy nie będzie w stanie powiek zamykać (np. z powodu deformacji nieodwracalnej deformacji gałki ocznej), należy rozważyć zaszycie szpary powiekowej.

Grzybiczne zapalenie rogówki

Występuje u kotów dużo rzadziej niż u zwierząt roślinożernych. Chociaż jest odnotowywane sporadycznie w porównaniu z zakażeniem bakteryjnym i wirusowym, należy je jednak wziąć pod uwagę, zwłaszcza, gdy owrzodzona rogówka nie reaguje na leczenie antybiotykami, a zwierzę  cierpi na schorzenia związane z osłabieniem układu odpornościowego. Choroba może być także być efektem aplikowania do worka spojówkowego antybiotyków lub kortykosteroidów.

Przebieg

Jest dużo wolniejszy niż w przypadku zakażenia bakteryjnego i wirusowego.

Objawy

Kremowo-żółta „puszysta” nieprzezierność rogówki. Kot ma przekrwione spojówki, cierpi na obrzęk rogówki i jej neowaskularyzację, łzawi i kurczy powieki. Odczuwa niestety większy ból niż przy bakteryjnym zapaleniu rogówki.

Rozpoznanie

Pobiera się zeskrobiny i poddaje badaniu cytologicznemu oraz mykologicznemu. Bierze się także oczywiście pod uwagę objawy kliniczne, a także dotychczasową historię leczenia i brak pozytywnej reakcji na podawanie antybiotyków. Choroba może przypominać m. in. wrzodziejące zapalenie rogówki.

Leczenie

Stosuje się miejscową i ogólną terapię przeciwgrzybiczną. Według niektórych specjalistów terapia powinna rozpocząć się łagodnie, aby nie wywołać reakcji immunologicznej i zaognienia stanu zapalnego. Aby uniknąć nadkażeń powinno się równolegle podawać antybiotyki o szerokim spektrum działania. Należy obserwować, czy nie następuje rozmiękanie rogówki i w razie potrzeby szybko interweniować podając preparaty zawierające antykolagenazy (np. autologiczną surowicę krwi). Niekiedy konieczna jest interwencja chirurgiczna – może być mniej lub bardziej inwazyjna - od usunięcia chorych fragmentów rogówki i pokryciu ubytków przeszczepami ze spojówki aż po usunięcie oka.

Kot powinien mieć zapewniony spokój oraz odpowiednio zbilansowaną dietę.

Rokowanie

Jest raczej pomyślne, ale leczenie trwa długo, wymaga od opiekuna zwierzęcia konsekwencji. Grzybicze zapalenie rogówki pozostawia bardzo często blizny, na szczęście jednak u kotów występuje predyspozycja do ich przejaśniania. Czasami w przypadku mocno zaawansowanej choroby może dojść do pęknięcia gałki ocznej.

Zapalenie rogówki w chorobach zakaźnych

Herpeswirusowe zapalenie rogówki 7

Badania wykazują, że aż 95% kotów miało kontakt z herpeswirusem.

Herpeswirus HFV-1 może atakować zarówno powierzchniowo sam nabłonek rogówki wywołując ciężkie wrzodziejące zapalenie rogówki, jak i jej zrąb. Chorują zarówno młode kocięta (pierwotne zakażenie) jak i dorosłe koty, u których wirus w sprzyjających warunkach (stres, choroba, stosowanie kortykosteroidów) się reaktywuje, wykazuje bowiem dużą przeżywalność w zwojach nerwowych.

Przebieg choroby i objawy

Herpeswirus wnika do organizmu przez spojówkę, śluzówkę jamy ustnej i nosa, po czym intensywnie się namnaża, doprowadzając do rozpadu komórek. Pojawia się stan zapalny, mogą się tworzyć owrzodzenia powierzchni śluzówek, powstaje surowiczo-krwisty wyciek z oczu i nosa.

Zmiany dotykają także rogówki. Pojawia się zapalenie zrębu rogówki oraz jej owrzodzenie. Tworzą się zrosty między spojówką, a rogówką.

W ciągu ok. 3 tygodni choroba pierwotna ulega wycofaniu i przechodzi w fazę latelną. Nawroty mają łagodniejszy przebieg, aczkolwiek też może dochodzić do owrzodzeń.

Leczenie

Choroba jest trudna do całkowitego wyleczenia, można ją zaleczyć, ale bardzo często występują nawroty. Należy oczyszczać oko z wydzieliny. Stosuje się miejscowe aplikacje leków przeciwwirusowych, jeśli dojdzie do owrzodzenia rogówki także antybiotyków. Czasami operacyjnie usuwa się chorą powierzchnię rogówki. Należy dbać o wzmocnienie odporności kota, by chronić go przed nawrotem choroby.

Zapalne zmiany chorobowe w rogówce i jej rozległe zmętnienia można także zauważyć u kotów chorych na wściekliznę.

Barwnikowe zapalenie rogówki

Przyczyny i objawy

Jest to objaw przewlekłego podrażnienia rogówki. Koty są średnio predestynowane do wystąpienia tego rodzaju zapalenia. Powstaje u kotów ras brachycefalicznych (m. in. persów, egzotycznych, brytyjczyków). Polega na melanozie, czyli odkładaniu się złogów barwnika w rogówce (jest odkładana w nabłonku rogówki i czasem w przedniej części zrębu). Im mocniejsza pigmentacja, tym silniejsza jest melanoza. Jest objawem przewlekłego zapalenia rogówki, które może zostać wywołane tzw. zespołem ocznym cech brachycefalicznych, nieprawidłościami rzęs, dysfunkcją filtru łzowego, a także nakładającymi się na siebie powyższymi czynnikami.

Przy silnym podrażnieniu rogówki melanozie towarzyszą zgrubienie jej nabłonka, waskularyzacja (wrastanie naczyń), rogowacenie i metaplazja (zastąpienie prawidłowego nabłonka wadliwym).

Leczenie

Bardzo istotne jest jak najszybsze wyeliminowanie czynników wyzwalających chorobę, ponieważ już powstałe złogi bardzo rzadko ustępują.

Literatura:

Maggs David J., Miller Paul E., Ofri Ron, Okulistyka weterynaryjna Slattera, Elsevier Urban & Partner, rozdział 9 i 10.

Stefaniak W., Okulistyka weterynaryjna, PWRiL, Warszawa, s.18,113-136.

Karpiński J., Komar E., Kostyra J., Lipińska M., Okulistyka weterynaryjna, WAR, Lublin 1984, s.63-78.

Kiełbowicz Z., Badania nad możliwościami transplantacji nabłonka tylnego rogówki kotów, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu nr 563, Wrocław 2008.