Strona główna

HEMOBARTONELOZA (FIA, zakaźna anemia kotów)

Chory kot

Choroba jest wywoływana przez pozbawioną ścian komórkowych Gram-ujemną atypową bakterię Mycoplasma haemofelis (Hemobartonella felis), pasożyta zewnątrzkomórkowego należącego do rodziny Rickettsiaceae, który pasożytuje na czerwonych krwinkach krwi (w rzadrzych przypadkach chorobę wywołuje M. haemominutum). Układ odpornościowy rozpoznaje intruza i niszczy własne erytrocyty.

Patogen jest przenoszony przez pasożyty odżywiające się krwią, takie jak pchły czy kleszcze. Ponieważ pajęczaki są spotykane także w miastach (krzaki, trawy), zagrożone są nie tylko koty wiejskie czy wolnożyjące, ale też tzw. koty wychodzące. Poza pasożytami zarażenie może być możliwe poprzez transfuzję krwi od bezobjawowego nosiciela oraz inny kontakt z krwią zarażonego kota, np. podczas walki. Drogą przekazania choroby może być mleko zakażonej matki. Podejrzewa się, że może ona zarażać kocięta poprzez łożysko oraz podczas porodu. Do zakażenia bardziej predestynowane są koty, które nie były szczepione.

Mykolazmy są odporne na działanie środowiska zewnętrznego. Choroba nie jest zagrożeniem dla człowieka, jest stwierdzana u kotów na całym świecie. Jej ofiara padają koty wszystkich ras i każdej płci, aczkolwiek istnieją badania wskazujące, że najwięcej zachorowań jest wśród 3-letnich samców. Jest to prawdopodobnie związane z przenoszeniem choroby za pośrednictwem ran, które odnoszą w bójkach.

Przebieg i objawy

Przebieg choroby może być bardzo różny – od łagodnych objawów aż do śmierci mimo prób leczenia. Podobnie z tempem rozwoju choroby – od stopniowego do bardzo szybkiego.

Można wyróżnić kilka faz choroby. W pierwszej, trwającej od 2 do 3 tygodni, kot nie wykazuje żadnych objawów. W kolejnej, trwającej od 2 – 4 miesięcy koty zaczynają chorować, niektóre tak ciężko, że kończy się to śmiercią. W kolejnej fazie objawy słabną, kot jest anemiczny. Czwarta i ostatnia – trwa latami. Kot wydaje się być zdrowy mimo zakażenia.

W początkowej fazie choroby kot może zacząć się inaczej zachowywać, np. chować przed opiekunem, mieć obniżoną temperaturę, lekko się zataczać. W miarę rozwoju infekcji może pojawić się gorączka i powiększone węzły chłonne. Jak sama nazwa choroby wskazuje, głównym objawem zaatakowania przez bakterię jest anemia spowodowana immunologicznym rozpadem czerwonych krwinek – kot jest w związku z tym bardzo osłabiony, niedotleniony, ma przyspieszony oddech, przyspieszoną akcję serca, nie ma ochoty do zabawy, może odczuwać duszności, mieć depresję. Charakterystyczne są początkowo blade, a po 2-3 dniach żółte błony śluzowe – co widać po odchyleniu warg zwierzęcia albo na spojówce oka. Zażółcone mogą być też białka oczu. U kota mogą wystąpić biegunka i wymioty oraz spadek masy ciała. Może wystąpić anoreksja, a także tkliwość całego ciała.
Może dojść do uszkodzeń narządów wewnętrznych - wątroby i nieodwracalnych nerek. Może pojawić się krew w moczu i kale.

U bezobjawowo zakażonych kotów choroba może się rozwinąć, gdy zwierzę zachoruje na chorobę nadwyrężającą układ immunologiczny, np. białaczkę albo zespół nabytego niedoboru immunologicznego, a także gdy dojdzie do uszkodzenia śledziony. Przebieg choroby zwierząt walczących z FeLV albo FLV jest dużo poważniejszy.

U kotów przegrywających z chorobą pojawia się leukopenia, hipoglikemia i znaczny spadek temperatury.
Dziwne objawy nie dające się przyporządkować żadnej chorobie mogą świadczyć o zachorowaniu na zakaźną anemię kotów.

Koty po przejściu choroby stają się nosicielami.

Rozpoznanie

Podstawa rozpoznania jest wykonanie morfologii krwi (w tym ocena retilulocytów) wraz z rozmazem i badaniem mikroskopowym z użyciem specjalnych barwników. Krew powinna być pobrana z żyły, najlepiej przed podaniem pierwszych leków. Chore koty cierpią na silną anemię. Ponieważ bakterie drogą adhezji „przyklejają się” do powierzchni erytrocytów, na rozmazie widać je w postaci ułożonych pojedynczo, parami lub w łańcuszki pałeczkowatych lub obrączkowatych tworów na powierzchni czerwonych krwinek. Nie zawsze widać pasożyta – nawet w ostrej fazie choroby nie zawsze jest widoczny, dlatego w przypadku podejrzenia choroby i negatywnego wyniku badania mikroskopowego należy je powtórzyć nawet kilkukrotnie. Dwie próbki pobrane w odstępie 2 godzin mogą pokazać odmienne wyniki!
U kotów chorych przewlekle jego obserwacja jest możliwa sporadycznie i w niewielkich ilościach.

Można także ocenić stan śledziony i wątroby – u chorego kota mogą być powiększone.

W badaniu morfologii krwi widoczny jest bardzo niski hematokryt, niedobór erytrocytów i hemoglobiny i aglutynacja (zlepianie krwinek), natomiast w biochemii hemoliza (przechodzenie hemoglobiny do osocza krwi wywołane zniszczeniem erytrocytów).
Ponieważ wątroba jest bardzo wrażliwa na deficyt tlenu, także parametry wątrobowe są nieprawidłowe. We krwi jest podwyższony poziom bilirubiny, ALT i AST.

Ponadto wykonuje się test Coombsa (w fazie przewlekłej jest nieprzydatny) oraz badania PCR potwierdzające obecność DNA pasożyta - skutecznie sprawdzają, czy doszło do zakażenia.

Wykonuje się także badanie ogólne moczu. Na skutek rozpadu erytrocytów, w moczu mogą być widocznie nadmierne ilości hemoglobiny lub bilirubiny.

Ponieważ choroba często towarzyszy kotom ciężko chorym na inne schorzenia wiążące się ze znacznym spadkiem odporności, u kotów z podejrzeniem hemobartonelozy należy wykonać testy w kierunku FeLV i FIV. Przynajmniej 40% kotów chorych na zakaźną anemię cierpi jednocześnie na białaczkę albo kocie AIDS.

Leczenie

Zakaźna anemie kotów leczy się atybiotykami, skuteczne są przeważnie tetracykliny i mająca najmniej skutków ubocznych doksycylina. Antybiotykoterapia jest długa, powinna trwać co najmniej trzy tygodnie.

W hemobartonelozie mamy do czynienia z immunologicznym rozpadem czerwonych krwinek, dlatego wspomagająco podaje się sterydy (np. prednizolon), które spowalniają hemolizę - niszczenie erytrocytów. Pozytywny test aglutynacji krwinek czerwonych (test Coombsa) jest wskazaniem do szybkiego podania sterydów.

W sytuacji, gdy kot słabo reaguje na leczenie antybiotykiem i parametry krwi się nie poprawiają, lekarz może spróbować wprowadzić leczenie preparatem Arasept, który zawiera substancję czynną Darbepoetynę alfa, która pobudza wydzielanie erytrocytów, podobnie jak naturalna erytropoetyna. Nie każdy weterynarz ma doświadczenie w prowadzeniu takiej terapii, skutki stosowania leku są niebezpieczne (zakrzepica, nadciśnienie, obrzęk obwodowy), dlatego należy dobrze się nad wprowadzeniem takiej terapii zastanowić.
Podobnie jak nad leczeniem z użyciem EPO, gdyż organizm zwierzęcia może wytworzyć przeciwciała i zacząć niszczyć swoją własną erytropoetynę. Ostrożność należy zachować także przy wprowadzeniu suplementowania  żelazem oraz witaminą B12. Zdarza się, że kot musi dostać leki przeciwkrwotoczne

Czasami przy bardzo silnej anemii jedyną droga ocalenia życia zwierzęcia jest transfuzja krwi, czasami nie wystarcza jedna.

Z uwagi na niedotlenienie i osłabienie należy umożliwić kotu odpoczynek i spokój. Jeżeli kot się nawodnił (nie miał siły pić, albo wymiotował) lekarz może zalecić dożylne nawodnienie i odżywienie kroplówkami z glukozą.

Nie leczona zakaźna anemia kotów może być śmiertelna dla ok. 30 % zwierząt. Jeżeli jest zaatakowany szpik, rokowania są mniej pomyślne. W stanach obniżonej odporności może dojść do nawrotów.

Zapobieganie

Należy unikać miejsc, gdzie kot mógłby paść ofiarą kleszcza oraz stosować odpowiednie preparaty pasożytobójcze przeznaczone dla kotów. Jeżeli kot jest ozdrowieńcem i chcemy uniknąć nawrotów choroby, należy pamiętać o regularnych szczepieniach oraz dbać o dobrą kondycję pupila nie dopuszczając do osłabienia wydolności układu odpornościowego. Chorobę wyzwolić może także silny stres. Wskazane jest nie wypuszczanie zwierząt „samopas” – kot może się zakazić podczas ulicznych walk przez pogryzienie.