Strona główna

Ptasia grypa

Ptasia grypa

Typy A i B powodują choroby o ciężkim, a typ C o lekkim przebiegu. Ptasia grypa jest wywoływana przez wirusa grypy H5N1, który należy do wirusów grypy typu A.

Wirusy tego typu łatwo się mutują oraz łatwo adoptują się do nowych żywicieli. Wśród ptaków krąży wiele mniej szkodliwych podtypów wirusa grypy, które powodują choroby o łagodnym przebiegu. Wirus H5N1 należy jednak do tych niebezpiecznych, które nie tylko atakują górne drogi oddechowe i cały organizm gospodarza, ale także gwałtownie szerzą się między zwierzętami. Jego szczególnym rezerwuarem jest dzikie ptactwo, zwłaszcza wodne (gęsi, kaczki, mewy, łabędzie), które wykazuje większą odporność na zachorowanie, są bezobjawowymi nosicielami wirusa, inaczej niż drób domowy, dla którego jest wysoce śmiertelny. W postaci epidemicznej HPAI (wysoce zjadliwa ptasia grypa) rozprzestrzenia się bardzo szybko i jest bardzo groźny.

Niestety choroba jest w stanie przenieść się na ssaki, w tym człowieka, dla których często kończy się śmiercią. Sposobów zakażenia jest wiele – od kontaktu z zakażonymi ptakami, ich mięsem, odchodami w otoczeniu, na ubraniu, we wdychanym powietrzu, skażonej wodzie, etc.  Gospodarzem pośrednim między ptakiem a człowiekiem bywa świnia.

Choroba atakuje także kotowate. Wcześniej sądzono, że koty nie chorują po zarażeniu wirusem typu A, epidemia w Azji w latach 2003-2004 pozwoliła na weryfikację tego poglądu. W odróżnieniu od psów, które częściej chorują na zwykłą, mniej zjadliwą grypę, duże kotowate i koty domowe są wrażliwe na wirus H5N1. W Azji było wiele przypadków izolowanych zachorowań kotów. Od 2005 roku wirus ptasiej grypy jest obecny w Europie i Afryce. W Europie udowodniono przynajmniej kilka zakażeń kotów wirusem H5N1 – po kilka w Niemczech i Austrii. W Polsce, mimo odnotowania zakażenia ptaków wirusem H5N1 (w 2007 roku potwierdzono 7 ognisk zakażenia drobiu), nie zarejestrowano zarażonych kotów.

Mimo tego, że koty nie są rezerwuarem tego wirusa. lekarze weterynarii informowali o właścicielach kotów, którzy w panice próbowali niestety pozbywać się z domów zwierząt jako potencjalnego źródła zakażenia, łącznie z prośbami o uśpienie zdrowych kotów.

Sposób zarażenia

Koty zakażają się aerozolowo (droga erogenna), na przykład poprzez wdychanie zakażonych odchodów, albo lub doustnie (droga alimentarna) poprzez zjadanie zakażonych ptaków oraz prawdopodobnie gryzoni, które także są rezerwuarem wirusa. Drogę kropelkową zakażenia potwierdziły badania po pandemii w Azji. Naukowcy sprawdzali, czy koty zarażą się drogą wziewną – koty zachorowały na ciężkie zapalenie płuc. Od nich zaraziły się kolejne koty, a zatem doświadczalnie potwierdzono możliwość zakażenia także przez kontakt kot-kot. Koty wydalają wirusa drogą kropelkową i przez przewód pokarmowy. Największe ryzyko to kontakt z zarażonym kotem podczas pierwszego tygodnia infekcji.

Jeżeli w okolicy występuje wirus, kot nie powinien wychodzić wychodzić na zewnątrz. Jeszcze bardziej ryzykowne są kontakty kota z ptactwem wodnym. Kot, który zachorował w Niemczech prawdopodobnie zjadł zainfekowanego ptaka.

Nie udowodniono, by wirus ptasiej grypy przenosił się z kotów na ludzi.

Ciekawe, że koty są odporne na szczep H3N2, który jest najczęściej odpowiedzialny za zachorowanie na grypę u ludzi.
Okres inkubacji, przebieg i objawy choroby

Ponieważ zanotowano tylko kilka przypadków zachorowania na H5N1, trudno podejrzewać zakażenie kota wirusem ptasiej grypy, jeśli w okolicy nie ma zachorowań na ptasią grypę wśród ptactwa a kot nie jest zwierzęciem wychodzącym.

Okres inkubacji trwa krótko, około 2 dni. Potem kot staje się apatyczny, ma wysoką temperaturę, odczuwa duszność z powodu zapalenia płuc. Może pojawić się żółtaczka i zapalenie spojówek oraz objawy neurologiczne – niezborność, drgawki i kręcenie się w kółko. Choroba ma gwałtowny przebieg i w ciągu kilku dni prowadzi do śmierci zwierzęcia.

Sekcja zwłok wykazuje liczne zmiany patologiczne – m.in. zastoje krwi w mózgu i nerkach, wątrobie, przekrwienia błony śluzowej jelit, zmiany martwicowe w sercu, a także liczne ogniska w węzłach chłonnych i migdałkach

Rozpoznanie

Ze względu na niebezpieczeństwo należy podczas badania kota, u którego podejrzewa się zakażenie wirusem ptasiej grypy zachować dużą ostrożność podczas badania (uspokojenie kota środkami farmakologicznymi), pobierania próbek i ich przechowywania. Właściciel przed przyniesieniem kota do lecznicy także powinien zachować wszelkie możliwe środki ostrożności i odizolować zwierzę unikając z nim bezpośredniego kontaktu fizycznego. Wszystkie kocie akcesoria powinny zostać zdezynfekowane – wirus jest wrażliwy na powszechnie używane środki dezynfekujące. Umycie samą wodę nie jest wystarczające, ponieważ wirus pozostaje długo aktywny w wodnym środowisku.

Wirusa identyfikuje się metoda PCR z pobranych wymazów gardła, nosa albo odbytu.

Zapobieganie

Nie ma szczepionek przeciw ptasiej grypie przeznaczonej dla kotów. Jeżeli w okolicy są potwierdzone przypadki zachorowania na wirusa ptasiej grypy kot powinien przebywać wyłącznie w domu, a z diety należy wyeliminować drób.

Zalecenia związane z wirusem ptasiej grypy

W związku z paniką, w jaką wpadli właściciele kotów po pierwszych zachorowaniach kotów w Europie, Federation Internationale Feline – FIFe , wydała swoim członkom następująca zalecenia dotyczące postępowania w związku wirusem ptasiej grypy H5N1.

Federation Internationale Feline - FIFe
Do członków, urzędników i członków FIFe
Dotyczy: zaleceń związanych z tzw. "wirusem ptasiej grypy" (H5N1)

Wprowadzenie:
W pierwszym tygodniu marca wirus ptasiej grypy, H5N1, został wykryty u kota domowego, którego znaleziono na niemieckiej wyspie Rugii. Licząc od połowy lutego na wyspie umarło ponad 100 dzikich ptaków, testy wykazały obecność wirusa H5N1 w ciałach wielu z nich.
W przeciwieństwie do ptactwa dzikiego i domowego nie ma dowodów, że organizm kota domowego jest środowiskiem wirusa. Dostępne informacje wskazują, że zainfekowanie kotów wirusem H5N1 ma miejsce w powiązaniu z zachorowaniami na ptasią grypę wśród ptaków dzikich lub domowych. Badania eksperymentalne potwierdzają, że koty domowe mogą zarażać się wirusem H5N1 oraz przenosić tego wirusa na innych przedstawicieli gatunku. U badanych kotów choroba rozwijała się po wszczepieniu wyizolowanego wirusa odpowiedzialnego za śmierć człowieka oraz po podaniu kotom surowego mięsa zainfekowanego kurczaka.
Doniesieniom dotyczącym najnowszych przypadków zachorowań na wirusa H5N1 wśród ptactwa towarzyszą niepotwierdzone informacje o pojedynczych przypadkach zachorowań wśród kotów. We wszystkich tych przypadkach jako najbardziej prawdopodobne źródło choroby jest wskazywane surowe mięso pochodzące z chorych ptaków.

Rada 1
Koty należy trzymać w domu w promieniu 3 km od miejsca, w którym znaleziono dzikie ptactwo zarażone wirusem H5N1, aby uniknąć wszelkiego kontaktu między zwierzętami. W przypadku kontaktu między kotami a zarażonymi dzikimi ptakami lub jeśli koty wykazują kliniczne objawy grypy (gorączka, ogólne złe samopoczucie, duszności, zapalenie spojówek, widoczna trzecia powieka lub ewentualna biegunka) koty należy poddać kwarantannie i dalszym badaniom.

Rada 2
W okolicach, w których stwierdzono występowanie wirusa H5N1 u ptactwa domowego, należy trzymać koty w domu, aby uniknąć kontaktu między zwierzętami. W przypadku kontaktu między kotami a zarażonymi ptakami domowymi lub jeśli koty wykazują kliniczne objawy grypy koty należy poddać kwarantannie i dalszym badaniom.

Wnioski
Brak obecnie dowodów, by koty domowe odgrywały jakąkolwiek rolę w przenoszeniu wirusów H5N1. Do dnia dzisiejszego żaden przypadek zachorowania u ludzi nie łączy się z zachorowaniem u kotów. Brak informacji o epidemii ptasiej grypy wśród kotów domowych. Ryzyko zarażenia kota domowego wirusem H5N1 jest bardzo ograniczone, tym niemniej nie można go lekceważyć.
Nie należy karmić kotów surowym mięsem drobiowym lub pochodzącym z dzikiego ptactwa.

Haga, 2 marca 2006-03-02
Trudy Wessel van Putten - Sekretarz komisji ds. zdrowia