Strona główna

Alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa

Schorzenie

Tak jak coraz więcej ludzi jest alergikami, tak coraz więcej kotów i psów dotyka ten problem.
Czasami alergia pokarmowa jest błędnie utożsamiana z nietolerancją pokarmową.
Nietolerancja objawia się często dolegliwościami ze strony układu pokarmowego, na przykład biegunka lub wymiotami. Po odstawieniu karmy albo produktu spożywczego następuję błyskawiczny powrót do zdrowia.
W przypadku alergii proces leczenia jest długotrwały. Z reguły trudno jest też ustalić sam alergen. Zdarza się, że alergia pojawia się u dorosłego kota i dotyczy składnika pokarmowego, który wcześniej nie budził żadnych reakcji ze strony układu odpornościowego zwierzęcia. Często kot ma alergię nie tylko pokarmową, ale także np. na roztocza czy pyłki traw.

Przyczyny

Alergia to przesadnie silnie reakcja systemu odpornościowego na z reguły neutralną substancję. Reakcje mogą mieć łagodna postać, mogą też tak ostrą, że zagrażają życiu zwierzęcia. Choroba ta jest nieuleczalna i trwa do końca życia.
Alergię mogą powodować produkty przeznaczone przez człowieka (w tym takie, których kot prawidłowo żywiony nie powinien jadać) jak wątróbka wieprzowa, jagnięcina, żółte sery, nabiał, jajka czy czekolada. Reakcję alergiczną bardzo często wywołuje wołowina, którą wiele kotów bardzo chętnie jada, jagnięcina i drób. W karmach przeznaczonych dla zwierząt uczulać mogą zboża, a zwłaszcza gluten zawarty w pszenicy, białko krowie i laktoza, także soja. Prawdopodobnie na wystąpienie nadwrażliwości pokarmowej ma wpływ powszechnie stosowanie w gotowych karmach barwników, konserwantów oraz ulepszaczy.
Zdarza się też specyficzna alergia na suche karmy, spowodowana nadwrażliwością na roztocza żyjące na powierzchni chrupek.

Objawy

Symptomy nadwrażliwości pojawiają się zazwyczaj do 6-tego roku życia zwierzęcia, ale mogą sporadycznie wystąpić i u kotów starszych, po 12 roku życia.
Częstym objawem właściwym dla alergii pokarmowej są zmiany skórne, często mylone z atopowym zapaleniem skóry, a także obecnością pasożytów – m.in. pcheł i świerzbowca.

Kot odczuwa świąd, drapie się i wylizuje zwłaszcza w okolicach głowy, szyi i części twarzowej. Na skórze są zaczerwienia, charakterystycznie wyglądająca pokrzywka, strupki, sierść jest w kiepskiej kondycji, występują miejscowe wyłysienia (chociaż kot może też tracić sierść z całego ciała). Może pojawić się łojotok. Z powodu ranek powstałych podczas drapania mogą pojawić się wtórne zakażenia bakteryjne i grzybiczne. Kot z powodu świądu może być podrażniony i niespokojny. Młode zwierzęta mogą słabo przybierać na wadze.

Zwierzę może cierpieć na stany zapalne uszu (np. nawracające zapalenie zewnętrznych przewodów słuchowych), warg, przestrzeni międzypalcowych i opuszek palcowych oraz zapalenie zatok okołoodbytniczych. Charakterystyczna dla alergii pokarmowej jest bardzo częste symetryczne występowanie tych zmian.

Ze strony układu pokarmowego alergia pokarmowa może objawiać się biegunką albo wymiotami oraz innymi problemami – zaburzoną perystaltyką jelit czy złym trawieniem.

Niektóre koty mogą mieć dolegliwości oddechowe (kaszel, duszności).

Rozpoznanie i leczenie

Wywiad z opiekunem może ustalić, czy przodkowie albo rodzeństwo zwierzęcia mieli lub mają problemy z alergią, gdyż można ją dziedziczyć (wrodzona alergia uaktywnia się zazwyczaj między 6 miesiącem 3 rokiem życia zwierzęcia).
Alergia pokarmowa może dawać objawy podobne do atopowego zapalenia skóry i jest z atopią bardzo często związana. Może być także mylona z zapaleniem skóry wywołanym reakcją alergiczną na pchły - należy wziąć pod uwagę, czy nie jest to pchle alergiczne zapalenie skóry - w tym celu należy kota odpchlić (postępowanie podobne jak przy atopowym zapaleniu skóry). Jeżeli to ma problemy skórne cały rok, może to wskazywać właśnie na pokarmowe, a nie wziewne (roztocza, pyłki) źródło problemów. Trzeba wykluczyć także inwazję świerzbowca i innych pasożytów oraz grzybicę.
Jeśli kot choruje od dłuższego czasu wyniki na obecność np. grzybów mogą być pozytywne, chociaż to nie one są pierwotnym źródłem problemów.

Alergia pokarmowa może też być konsekwencją niewydolności trzustki.

Ustalenie, że mamy do czynienia z alergią pokarmową nie jest proste, bowiem często mija sporo czasu między zjedzeniem, a pojawieniem się objawów alergii - czasami kot całe lata je wołowinę, by się na nią w końcu uczulić.
Dodatkowo można przeprowadzić badania krwi oraz testy śródskórne na obecność przeciwciał przeciw różnym produktom, aczkolwiek nie zawsze są one miarodajne. Podobnie jak inwazyjna metoda, polegająca na podawaniu za pomocą endoskopu potencjalnych alergenów bezpośrednio na błonę śluzową znieczulonego kota.

Aby ustalić listę „podejrzanych” produktów, właściciel powinien dokładnie kontrolować, co kot je. Należy się porozumieć z współdomownikami, by niczego nie „przemycali”, żadnych, nawet najmniejszych przysmaków. Lekarz powinien mieć pełną wiedzę na temat karmy, przekąsek i ewentualnych suplementów, które spożywa zwierzę.

Podobnie jak w przypadku innych chorób o podłożu alergicznym, podstawą leczenia jest eliminacja alergenów – w tym przypadku alergizujących pokarmów. Ponieważ bardzo często trudno ustalić alergen i badanie tego zajmuje dużo czasu (a kot cały czas odczuwa przykre dolegliwości), zaleca się zastosowanie diety eliminacyjnej. Polega ona na wprowadzeniu do jadłospisu kota białka z produktów, których zwierzę dotąd nie jadło – często jest to mniej popularny drób czy ryby – i obserwacji, czy nie wywołują one reakcji alergicznej. Najlepiej, jeśli kot spożywałby tylko jeden rodzaj białka, najlepiej hydrolizowanego.

Asortyment na rynku karm jest tak bogaty, że można kupić karmy zawierające w swym składzie zboża rzadko uczulające (np. ryż) albo całkowicie bezzbożowe (źródłem węglowodanów mogą być wtedy ziemniaki), a także najmniej uczulające mięso – np. koninę czy mięso kaczki, jak również  zawierające hydrolizaty białkowe.

Dieta powinna być restrykcyjnie przestrzegana i trwać co najmniej 6, a optymalnie 10-12 tygodni. Jeżeli mamy do czynienia z kotem wychodzącym (nawet tylko do ogrodu), aby mieć całkowitą pewność, że zwierzę nie je nic poza tym, co mu podajemy, pupil powinien pozostawać w domu. Jeżeli w domu jest więcej kotów, należy je odpowiednio separować podczas karmienia, aby nie podjadały sobie wzajemnie z misek. Zwierzę powinno mieć ciągły dostęp do świeżej wody. Jeżeli reakcja alergiczna przycichła i zmiany zaczynają się wycofywać, można powoli zacząć stosować dietę prowokacyjną, czyli wprowadzać kolejne składniki pokarmowe ze starej diety (istnieją różne szkoły w jakim odstępie czasowym – jedne źródła zalecają podawanie co tydzień jednego nowego składnika, inne aż co 6 tygodni, wówczas dieta eliminacyjna trwa ok. 5 miesięcy) obserwując, czy nie wywołują one niepożądanych objawów. Jeśli pojawi się reakcja (najczęściej po upływie od kilku godzin do 3 dni), odstawiamy na stałe dany produkt. Najlepiej prowadzić notatki i zapisywać co kot je, w jakich ilościach i czy występują ewentualne symptomy nadwrażliwości pokarmowej. Przetestowanie wszystkich składników starej diety może zając nawet rok.

Czasami można spróbować zwierzę odczulić stosując immunoterapię, czyli podawanie zwiększających się stopniowo dawek alergenu - od minimalnych dawek do znacznych tak, by zwiększyć tolerancję organizmu na dany składnik pokarmowy.

Wspomagająco kot może dostawać leki przeciwświądowe, chociaż z reguły koty cierpiące na nadwrażliwość pokarmową nie reagują zbyt pozytywnie na podanie sterydów ani leków antyhistaminowych. Czasami, zanim uda się ustalić uczulająca substancję, trzeba kotu założyć kołnierz, aby nie ranił się do krwi – samookaleczenia bywają bardzo duże. Lekarz może zalecić leki przeciwzapalne ułatwiające gojenie się powstałych na skórze zmian. W zależności od rodzaju nadkażenia, może się okazać konieczne podawanie leków przeciwgrzybicznych albo antybiotyków.

Jeśli choruje młode zwierzę może okazać się konieczne suplementowanie witaminy D3 i wapnia.

Zapobieganie

Należy w sposób bardzo rygorystyczny przestrzegać diety i nie podawać kotu do jedzenia zakazanych produktów. Lekarz może zalecić stosowanie karmy hipoalergicznej.

W przypadku alergii na roztocza żyjące na suchej karmie można ograniczyć ryzyko jej nawrotu kupując małe opakowania karmy, by roztocza nie zdążyły się namnożyć po otwarciu torebki. Można też zakupioną karmę zamrozić i rozmrażać tylko małe porcje do bezpośredniego spożycia.

Dietę należy modyfikować, gdyż z wiekiem zmienia się zapotrzebowanie na różne składniki odżywcze.

W przypadku nawrotu objawów jak najszybciej należy skonsultować się z lekarzem weterynarii. Jeżeli kot cierpi na nadwrażliwość pokarmową w każdej chwili może nastąpić reakcja na nowy składnik diety lub uczulenia na stary.