Strona główna

Chlamydioza

Chory kot

Schorzenie

Ten bezwzględny pasożyt krótko przeżywa poza organizmem gospodarza, ponieważ nie potrafi się replikować poza organizmem nosiciela. Aby doszło do infekcji niezbędny jest bezpośredni kontakt z zakażonym zwierzęciem. Podstawowym objawem wskazującym na zakażenie bakteria jest zapalenie i obrzęk spojówek. Wśród kotów z przewlekłym zapalenie spojówek aż 30 % może być zainfekowanych tą bakterią. Infekcja prawdopodobnie występuje częściej u kotów rasowych ze względu na łatwiejsze przenoszenie w skupiskach kotów. Najczęściej atakuje młode koty poniżej pierwszego roku życia ze względu na niedojrzały układ odpornościowy.
Istnieją różne szczepy tej bakterii. Między chlamydiami istnieje duże podobieństwo. Okazuje się, że Chlamydophila felis ma 795 genów właściwych dla innych chlamydii oraz 47 specyficznych dla samej siebie. Czy chlamydioza może się przenosić z kota na człowieka? Są różne opinie. Z jednej strony uważa się, że nie ma wiarygodnym epidemiologicznych dowodów na to, by kocia chlamydioza wywoływana przez szczep Chlamydophila psittaci była chorobą zoonotyczną. Oczywiście ludzie także chorują na chlamydiozę, ale jest ona u nich chorobą weneryczną albo chorobą atakującą drogi oddechowe u dzieci (choroby wywoływane odpowiednio przez patogen ze szczepu Chlamydophila trachomami lub Chlamydophila pneumoniae). Niektórzy eksperci w kontakcie z zakażonym kotem zalecają jednak daleko posuniętą ostrożność (unikanie bezpośredniego dotykania zwierzęcia, zachowywanie higieny, mycie rąk po kontakcie z kocimi akcesoriami), gdyż wg nich bakteria może się jednak przenieść na człowieka – szczególnie niebezpieczna jest dla kobiet w ciąży, ponieważ może spowodować poronienie. Zapalenie spojówek wywołane zakażeniem konkretnie szczepem Cf zdiagnozowano u pacjentów chorych na HIV.

Zakażenie

Aby nastąpiło zakażenie, musi dojść do ścisłego kontaktu z zainfekowanymi kotami. Choroba tradycyjnie najprężniej przenosi się w dużych skupiskach kotów – schroniskach, hodowlach, podczas kocich wystaw i pokazów, w kocich hotelach. Podstawową drogą zakażenia jest kontakt z wydzieliną z worka spojówkowego chorego zwierzęcia. Drogą kropelkową zakażenie się raczej nie przenosi. Najczęściej zakażeniu chlamydią ulegają młode osobniki do pierwszego roku życia, których układ immunologiczny nie działa jeszcze wystarczająco efektywnie, by bronić się przed zachorowaniem. Podobnie ofiarą bakterii padają koty o obniżonej odporności wskutek choroby, stresu, przeprowadzki czy niedożywienia. Chory kot wydala bakterię z worka spojówkowego około 2 miesiące. Zarażenie chlamydią może mieć postać przewlekłej, nawracającej infekcji. U nieleczonych kotów bakterię w worku spojówkowym znaleziono nawet 7 miesięcy po zakażeniu. Koty nosiciele (ok. 10 % kociej populacji), u których nie widać objawów choroby raczej nie rozsiewają bakterii.
Chociaż sama bakteria nie jest przyczyną infekcji górnych dróg oddechowych, to jednak w przypadku zachorowania na koci katar, sprzyja powikłaniom w obrębie układu oddechowego. Chlamydię można również znaleźć w wymazie z pochwy i odbytu, nie ma jednak dowodów na przenoszenie się choroby drogą płciową. Zakażenie bakterią jest jednak brane pod uwagę jako potencjalna przyczyna niepłodności hodowlanych kotek. Ponieważ koty mogą wytwarzać przeciwciała, kocięta przez ok. 8 tygodni ą chronione przed zakażeniem przeciwciałami otrzymanymi od matki.

Objawy

Okres inkubacji wynosi od kilku do dziesięciu dni. Bardzo często choroba zaczyna się od łzawienia jednego oka, by z czasem jej objawy objęły i drugie. Wydzielina jest początkowo surowicza, wodnista i przezroczysta, w miarę rozwoju zakażenia staje się śluzowa aż do ropnej żółtej i brązowo-zielonej. Charakterystyczny jest znaczny obrzęk i stan zapalny spojówki, która ma „mięsisty” wygląd, jest przekrwiona podobnie jak widoczna trzecia powieka. Kot niechętnie otwiera oko, dotyk w rejonie powiek sprawia mu ból. Poza tym z reguły kot nie ma innych oznak chorobowych. U niektórych zwierząt na początku infekcji może nastąpić zmniejszenie apetytu, utrata wagi ciała i gorączka. Przy zakażeniu chlamydią może też wystąpić kichanie i kaszel wskutek  zapalenie górnych dróg oddechowych, chociaż bakteria stosunkowo rzadko atakują płuca i tchawicę. Dlatego, jeśli kot kicha i kaszle, a nie ma chorych spojówek, raczej nie jest chory na chlamydiozę. Gałka oczna nie jest zaatakowana, powikłania w postaci zapalenia i owrzodzenia rogówki są wynikiem innych nadkażeń. Mogą wystąpić zrosty na spojówce.
Po zwalczeniu infekcji mogą nastąpić nawroty, z reguły 2-4 tygodnie po ustąpieniu pierwotnych objawów.

Rozpoznanie

Chlamydiozę można zdiagnozować dwoma metodami. Przede wszystkim można wykonać badanie wymazów z worka spojówkowego wrażliwą metodą PCR (zwykły wymaz jej nie wykaże). Aby zyskać odpowiednią liczbę komórek niezbędnych do badania wymaz musi zostać pobrany bardzo starannie, po usunięciu śluzowo-ropnej wydzieliny. Drugą metodą jest badanie serologiczne. Wykrycie przeciwciał może potwierdzić zakażenie u nieszczepionych kotów. Badanie to można wykonać u kota z przewlekłym zapaleniem spojówek, a także u kotów przebywających w skupiskach – wysoki poziom przeciwciał świadczyć będzie o świeżych zakażeniach. Czasami wykonuje się u kotów rtg płuc, jeśli jednak kot kicha albo kaszle, ale nie ma problemów ze spojówkami, badanie nie jest zalecane, bowiem zapalenie górnych dróg oddechowych ma wówczas z pewnością inną przyczynę. Inne techniki są mało wiarygodne.

Leczenie

Leczenie jest długotrwałe, trwa od kilku tygodni do kliku miesięcy i wymaga konsekwencji ze strony opiekuna. Na początku zakażenia podaje się antybiotyki o szerokim spektrum działania. Działające na cały organizm antybiotyki mogą okazać się bardziej skuteczne niż te działające miejscowo. Najczęściej stosuje się tetracykliny, w tym doksycyklinę dobrze wchłaniającą się z przewodu pokarmowego i stosunkowo mniej szkodliwą dla nerek. Ze względu na skutki uboczne (np. przebarwienia szkliwa) należy rozważyć podawanie tych antybiotyków kotom poniżej pierwszego roku życia. Oprócz leków doustnych stosuje się zastrzyki, maści dospojówkowe i krople do oczu (np. Azyter z azytromycyną, Atecortin – z antybiotykami i hydrokortyzonem działającym przeciwzapalnie). Antybiotyk powinno się podawać jeszcze 2-4 tygodni po ustąpieniu objawów klinicznych. W przypadku nawracających objawów dobrze jest pokazać kota okuliście. Jeżeli nie wprowadzi się antybiotykoterapii, zakażenie może się przekształcić w postać przewlekłą. Choroba tradycyjnie zaostrza się w okresach obniżonej odporności, np. w wyniku stresu, przeprowadzki albo infekcji. Antybiotykoterapii należy poddać wszystkie koty, które miały kontakt z zarażonym zwierzęciem, nawet jeśli nie mają objawów zakażenia. Czasami zdarza się, że pomimo leczenia chlamydia powraca, warto zatem zadbać o podniesienie odporności kota (np. podając Scanomune)

Zapobieganie

Bakteria jest wrażliwa na czynniki środowiskowe, więc przestrzeganie zwykłych zasad higieny ma znaczący wpływ na rozprzestrzenianie się zakażenia. Każdy nowy kot w domu czy schronisku powinien zostać poddany obowiązkowej kwarantannie. Chore koty wychodzące nie powinny być wypuszczane na zewnątrz, aby nie szerzyć infekcji.
Właściciele kotów mogą rozważyć szczepienia przeciw chlamydiozie. Szczepionki przeciw chlamydiozie nie chronią całkowicie przed zakażeniem i niosą ze sobą ryzyko powikłań poszczepiennych, ale łagodzą przebieg ewentualnej choroby.
Pierwsza dawka szczepionki powinna zostać podana kociętom w wieku 8-10 tygodni, gdy poziom przeciwciał od matki spadnie, a kolejna po 3-4 tygodniach.
Regularnie szczepione corocznymi dawkami przypominającymi powinny być wszystkie koty żyjące w skupiskach, a zatem m.in. koty w hodowlach i schroniskach.