Strona główna

Kaliciwiroza

Kaliciwiroza

Schorzenie

Poszczególne szczepy mają różną zjadliwość, antygenowość i immunogenność. Często występują jednoczesne zakażenia herpeswirusem, bakteriami Chlamydophila, Bordetella i Mycoplasma. Wirus może wywołać przewlekłe, wrzodziejące, rozrostowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej, owrzodzenie jamy ustnej z martwicą, nieżyt jamy nosowej, ciężkie owrzodzenie błony śluzowej i skóry okolicy warg i nosa oraz zjadliwą uogólniona kaliciwirozę kotów.

Zakażenie

Do zakażenia dochodzi głównie przez kontakt bezpośredni, ale częste jest także pośrednie przeniesienie zarazka, ponieważ wirus na suchych powierzchniach może utrzymywać zaraźliwość do miesiąca. Koty chore (z ostrą infekcją) lub nosiciele wydalają FCV w wydzielinach z nosa i jamy ustnej oraz spojówek. Wirus wnika do organizmu kota najchętniej przez śluzówkę nosa, jamy ustnej i spojówki. Głównym miejscem replikacji jest gardło. Wirus namnaża się, po 3-4 dniach następuje wiremia i może być wykryty w innych tkankach. FCV powoduje martwicę komórek nabłonkowych: pęcherze, zazwyczaj na marginesie języka, rozwijają się owrzodzenia. Leczenie trwa dwóch do trzech tygodni.

Zarażenie zjadliwym szczepem FCV (VS-FCV) prowadzi do ciężkiej choroby ogólnoustrojowej, która może kończyć się śmiercią u 2/3 zarażonych kotów. Patogeneza infekcji VS-FCV jest nieznane, prawdopodobnie oprócz samego wirusa są to czynniki środowiskowe, działanie układu immunologicznego zwierzęcia.

Przez około 6 pierwszych tygodni życia kocięta są chronione przez przeciwciała matki (MDA), które utrzymują się dłużej i jest ich więcej niż w przypadku herpeswirusa (FHV-1)

U dorosłych kotów przeciwciała pojawiają się 7 dni po zakażeniu. Po zwalczeniu wirusa część kotów staje się jego dożywotnimi wirusa.

Objawy

Zakażenia FCV w zależności od szczepu może powodować kaliciwirusowe zapalenie górnych dróg oddechowych, przewlekłe zapalenie jamy ustnej (które może być immunologicznymi), przejściowe zapalenie stawów, zapalenie płuc (zwłaszcza u młodych kociąt). Zwierzę może zachorować na zjadliwą uogólnioną postać kaliciwirozy (VS-FCV), której symptomami są wysoka gorączka, obrzęki skóry, owrzodzenia na głowie i łapach także żółtaczka. VS-FCV przebiega ciężej u dorosłych, śmiertelność wynosi prawie 70%.

Objawy ostrej infekcji górnych dróg oddechowych obserwuje się głównie u kociąt. Okres inkubacji wynosi od 2 do 10 dni. Pojawiają się owrzodzenia jamy ustnej, któremu towarzyszy brzydki zapach z pyszczka, kichanie, surowiczy wyciek z nosa, możliwa jest także gorączka. Z powodu nadżerki jamy ustnej (często na języku) kot odczuwa ból i nie może jeść, nie ma też apetytu, ponieważ z powodu nieżytu nosa traci węch. Czasami pojawia się ślinotok. Zazwyczaj objawy ustępują po kilku dniach. W niektórych ciężkich przypadkach dochodzi do zapalenia płuc, kot ma kaszel, wysoką gorączkę i cierpi na duszności.

Prawie u wszystkich kotów z przewlekłym zapaleniem jamy ustnej można znaleźć FCV. Związek między chorobami jest niejasny, prawdopodobnie stan zapalny jest reakcją immunologiczną na wirusa (podobnie  niejasna jest konfekcja z wirusem FIV i bakterią Bartonella).

Kilka dni lub tygodni po zakażeniu FCV, gdy widoczne są objawy w postaci zapalenia dróg oddechowych albo jamy ustnej mogą się pojawić ostre, przemijające kulawizny (ostre zapalenie błony maziowej z pogrubieniem błony maziowej i zwiększenie mazi stawowej) , którym towarzyszy obrzęk mięśni i stawów oraz wysoka gorączka. Patogeneza kulawizny nie jest do końca jasna, prawdopodobnie w grę wchodzą czynniki immunologiczne. Ból stawów jest dotkliwy i kot ma duży problem z poruszaniem się - należy pomóc mu skorzystać z kuwety, przynieść wodę i jedzenie.

Zdarzają się także wyjątkowo ciężkie w przebiegu zakażenia kaliciwirusem (VS-FCV) powodując „gorączka krwotoczna” i "wysoce zjadliwą odmianę choroby kaliciwirusa kotów

Okres inkubacji w środowisku domowym może wynieść nawet 12 dni. Chorobę gorzej przechodzą dorosłe osobniki. Szczepienie nie chroni przed zachorowaniem, ale zwiększa szanse przeżycia. Objawy VC-FCV mogą być różne . W wyniku zakażenia wirusem może się pojawić zespół wykrzepiania wewnątrznaczyniowego skutkujący skazą krwotoczną (widoczne wybroczyny, krwawe odchody, krwawienie z nosa), niewydolność wielonarządowa, a w konsekwencji śmierć ( ok. 67% kotów przegrywa walkę z chorobą )

Może to być symptomy ciężkiego ostrego zapalenia górnych dróg oddechowych, aż do niewydolności oddechowej spowodowanej obrzękiem płuc. U części kotów pojawia się obrzęk skóry, wrzodziejące zmiany i łysienie, głównie na głowie (nos, oczy, usta, uszy) i łapach (poduszeczki). Niektóre koty z powodu uszkodzeń wątroby u trzustki cierpią na żółtaczkę.

Rozpoznanie

W przypadku kaliciwirozy nie zaleca się badań serologicznych, ponieważ nie pozwalają one na odróżnienie kotów zakażonych od szczepionych. Rozpoznanie zjadliwej uogólnionej kaliciwirozy kotów opiera się na objawach klinicznych, bardzo wysokiej zaraźliwości i dużej śmiertelności oraz izolacji tego samego szczepu od kilku chorych zwierząt. W przypadku zarażenia „zwykłym” FCV można stwierdzić wirusa techniką RT-PCR w wymazach ze spojówek i jamy ustnej, próbkach krwi, zeskrobinach skóry lub w płucach. Zmienność szczepów może jednak prowadzić do fałszywie ujemnych wyników. Dodatnie wyniki RT-PCR należy ostrożnie interpretować, ponieważ mogą wynikać z wydalania nieznacznych ilości wirusa przez bezobjawowych nosicieli. Izolacja wirusa (z jamy ustnej, gardła i spojówek) jest mniej czułą metodą niż RT-PCR, ale wykrywa zarazek.

Leczenie

W przypadku zarażenia wirusem FCV istotna jest dobra pielęgnacja, by kot miał siłę na walkę z infekcją oraz równoległe leczenie objawowe. Ważne jest nawadnianie zwierzęcia (także dożylnie, jeśli zajdzie potrzeba) i dbanie o właściwy poziom elektrolitów i równowagę kwasowo-zasadową. Wiele kotów z kaliciwirusem cierpi z powodu dotkliwych owrzodzeń w jamie ustnej oraz utraty węchu z powodu nieżytu nosa. Jeśli dojdzie do tego gorączka i osłabienie kot może całkowicie odmówić przyjmowania pokarmu. Nawet krótka głodówka jest dla kotów bardzo niebezpieczna, prowadzi między innymi do uszkodzeń wątroby. Można spróbować podawać kotu jedzenie o konsystencji papki, mocno pachnące - w tym celu można karmę lekko podgrzać, aby aromat był lepiej wyczuwalny. Jeżeli niechęć do jedzenia utrzymuje się dłużej niż 3 dni, wskazane jest karmienie sondą. W celu obniżenia gorączki i zmniejszenia bólu w jamie ustnej podaje się niesteroidowe leki przeciwzapalne. W przypadku pojawienia się ryzyka nadkażeń bakteryjnych wprowadza się odpowiednią antybiotykoterapię, najlepiej lekami o szerokim spektrum działania.

Wydzielina z nosa powinna być często oczyszczana roztworem soli fizjologicznej, na podrażnione miejsca należy nakładać maści. Jeśli nos jest mocno przytkany gęstym śluzem można podać leki mukolityczne upłynniające wydzielinę, gdyż dodatkowo ułatwiają absorpcję antybiotyków i zwiększają ich skuteczność w leczeniu bakteryjnych zakażeń dróg oddechowych. Problemy z oddychaniem mogą też zmniejszyć inhalacje.

Jeśli w przebiegu FCV wystąpi przewlekłe zapalenie jamy ustnej stosuje się antybiotykoterapię, kortykosteroidy, inne leki immunosupresyjne, wyjątkowo restrykcyjną higienę jamy ustnej. Czasami musi zostac podjęta decyzja o całkowitej ekstrakcji zębów.

W przypadku infekcji zjadliwym kaliciwirusem (VS-FCV) koty trzeba poddać intensywnej terapii – antybiotyki (na nadkażenia bakteryjne), sterydy, interferon, nawadnianie kroplówką, dokarmianie dożylne albo przez sondę.

Zapobieganie

Kaliciwirus jest mało wrażliwy na warunki zewnętrzne, może przetrwać w środowisku przez około jeden miesiąc. Jest odporny na wiele typowych środków odkażających. Skuteczne substancje zawierają podchloryn sodu (5% „wybielacz” rozcieńczony 1:32), potasu nadtlenku, dwutlenku chloru i produkty handlowe, które zostały zatwierdzone do ich wirusobójczej działalności.

Aby zwierzę poradziło sobie w walce z wirusem powinno być w dobrej kondycji (dobra karma, regularne odrobaczania, badania profilaktyczne, likwidacja czynników stresogennych).

Kaliciwirus jest wszechobecny i może doprowadzić do ciężkiej choroby, należy więc szczepić wszystkie koty. Nawet jeżeli zachorują (FCV ma wiele szczepów) przebieg choroby będzie łagodniejszy. Wirus chętnie mutuje, więc szczepienia należy powtarzać. Cykl szczepienia podstawowego (pierwotnego) rozpoczyna się zwykle około 8-10 tygodnia życia. Kocięta powinny otrzymać drugą dawkę szczepionki od dwóch do czterech tygodni później, ale nie wcześniej niż w 12 tygodniu życia. Czasami w sytuacji większego ryzyka zarażenia kaliciwirusem szczepi się kocięta trzecim szczepieniem w 16 tygodniu. Starsze koty dostają dwie dawki szczepionki w odstępie 2-4 tygodni. Zarówno w szczepieniu pierwotnym i wtórnym szczepionki powinny zawierać te same szczepy wirusa.

Na FCV często cierpią koty w schroniskach, ze względu na duże zagęszczenie zwierząt, stres, towarzyszące choroby i trudności w utrzymaniu higieny miejsca. Nowe koty powinny być izolowane i jak najszybciej i poddane ok. 2-tygodniowej kwarantannie.

FCV może być poważnym problem dla hodowców kotów. Zakażenie kociąt (często ostre zapalenie górnych dróg oddechowych) pojawia się ok. 4-8 tygodnia, gdy zanikają przeciwciała matki MDA. Mając niedojrzały układ immunologiczny młode koty są wobec wirusa bezradne, dlatego FCV ma ciężki przebieg i może skończyć się śmiercią. Kocięta nie powinny mieć styczności z innymi kotami, bowiem te mogą być bezobjawowymi nosicielami. Aby zmniejszyć ryzyko śmierci miotu, należy zaszczepić kotkę przed kopulacją (nie powinno się szczepić ciężarnej kotki) - kocięta otrzymają więcej przeciwciał, które pozwolą im na obronę przed wirusem do pierwszego szczepienia w szóstym tygodniu życia. Jeśli matka jest zarażona, kocięta wyjątkowo można zaszczepić wcześniej a także odizolować je od niej w wieku ok. 4 tygodni.

Koty z FIV mogą być szczepione tylko odpowiednimi szczepionkami („zabity FCV”) i tylko wtedy, gdy istnieje wysokie ryzyko narażenia na czynniki zakaźne, gdy są zdrowe klinicznie lub w ustabilizowane. Ponieważ w wyniku choroby podstawowe reakcje immunologiczne mogą być opóźnione lub zmniejszone, szczepionka nie pomoże, natomiast może zwiększyć się produkcja wirusa FIV.

Koty z FeLV przede wszystkim powinno się izolować, aby zminimalizować ryzyko zakażenie FCV. Koty z bezobjawową białaczką mogą być szczepione (podobnie jak u kotów z FIV odpowiednią wersją szczepionki). Koty ze schorzeniami przewlekłymi (nerki, cukrzyca, tarczyca) powinny być szczepione, jeśli nie znajdują się w ostrej fazie choroby, której towarzyszy osłabienie i gorączka. U kotów leczonych kortykosteroidami lub innymi lekami immunosupresyjnymi szczepienia należy unikać, ponieważ stłumią prawidłowe reakcje obronne organizmu i szczepionka może być nieskuteczna. Przed planowanym szczepieniem należy upewnić się, że zwierzę jest w dobrej kondycji, wolne od stresu, nie jest zarobaczone i osłabione. Jeśli są jakieś zastrzeżenia, należy dołożyć wszelkich starań w celu podniesienia odporności, w razie konieczności przeprowadzić badania i dopiero wtedy zaszczepić w pełni sprawne zwierzę.