Strona główna

Herpeswiroza

Herpeswiroza

Schorzenie

Różne szczepy wirusa różnią się od siebie zjadliwością. U kota, który został zainfekowany herpeswirusem pojawia się przeważnie zapalenie błony śluzowej nosa i spojówek, a także owrzodzenie rogówki, może dojść do ciężkich zaburzeń oddychania. Wirus charakteryzuje się bardzo wysoką zaraźliwością, ale umieralność jest umiarkowana. W ciężkich wypadkach szczególnie u młodych kociąt zapalenie płuc może zakończyć się śmiercią. Najczęściej dotyka koty żyjące w dużych skupiskach. FHV jest powszechny na całym świecie, chorują na niego także dzikie koty. Wraz z innym wirusem – kaliciwirusem oraz bakteriami (Chlamydia, Mycoplasma, Bordetella ) składa się na zespół chorób zwany kocim katarem. Nie udowodniono przenoszenia się wirusa na człowieka, jego głównym gospodarzem jest kot domowy, chociaż zakażenie wykryto też u lwów i gepardów.

Zakażenie

FHV występuje bardzo często w miejscach, gdzie są duże skupiska kotów – przede wszystkim w schroniskach, hodowlach, kocich hotelach, podczas wystaw i pokazów, wśród kotów wolnożyjących w stadach, a także w domach, gdzie żyje dużo kotów. Wirus dostaje się organizmu przez śluzówkę nosa, jamy ustnej lub spojówki i tam się namnaża.. Dalej rozprzestrzenia się do gardła, tchawicy, oskrzeli i oskrzelików. Obecność wirusa we krwi (wiremia) jest bardzo rzadka przy zakażeniu naturalnym (możliwa u nowonarodzonych zwierząt). Okres inkubacji trwa od dwóch do pięciu dni. Pojawia się martwica nabłonka i stan zapalny. Okres inkubacji trwa od dwóch do pięciu dni, ostra choroba od 10 do 14 dni, chociaż zdarzają się przewlekłe zmiany w górnych drogach oddechowych i oczach. Chore koty wydalają FHV w wydzielinach z jamy ustnej, nosa i spojówek. Siewstwo wirusa może rozpocząć się już 24 godziny po zakażeniu i trwać przez 3 tygodnie, ale w drogach oddechowych zarazki mogą utrzymywać się nawet 50 dni. Wirus jest przekazywany przez bezpośredni kontakt – zarażają koty z objawami klinicznymi oraz w jakiś czas po świeżym przebyciu choroby. Bardzo prawdopodobne jest przenoszenie wirusa w fazie latencji. Bezobjawowo zakażone matki mogą przekazać swojemu potomstwu herpeswirusa podczas porodu i karmienia piersią, dodatkowo okres ten sprzyja reaktywacji FHV i w konsekwencji jego wydalaniu (stres, obciążenie organizmu). Jeśli kocię ma niewystarczającą liczbę matczynych przeciwciał (MDA), może zachorować. Przeciwciała matki chronią trzy czwarte kociąt mniej więcej do szóstego tygodnia życia, u pozostałych poziom MDA spada wcześniej. Objawy kliniczne bez powikłań trwają około dwóch tygodni. Po wyzdrowieniu większość kotów staje się dożywotnimi nosicielami FHV, który pozostaje uśpiony w zwojach nerwu trójdzielnego. W momencie osłabienia organizmu (choroba stres, poród i laktacja 40% kotek, immunopresyjne leczenie kortykosteroidami aż u 70%, przeprowadzka 18%) wirus może się reaktywować, kot zaczyna wydalać wirusa, może nawet nawrót choroby. Bezobjawowo zarażone koty są głównym źródłem zarażeń, dlatego istotne są szczepienia, zarówno pierwotne jak i przypominające. Wirus łatwo jest zniszczyć, w jego zwalczaniu skuteczne są najczęściej stosowane środki dezynfekujące, środki odkażające i detergenty.

Rozpoznanie

Podobne objawy jak herpeswirusa daje kaliciwirus z nadkażeniami bakteryjnymi. Aby potwierdzić bądź wykluczyć FHV do diagnostyki używa się badania PCR. Próbki obejmują wymazy ze spojówek, z rogówki lub z jamy ustnej i gardła, zeskrobiny lub biopsję rogówki. Nie powinno się pobierać próbek od kotów niedawno szczepionych żywymi szczepami FHV, gdyż wynik będzie niemiarodajny. Dodatni wynik PCR należy ostrożnie interpretować, ponieważ może on też wystąpić przy niewielkich ilościach wirusa w wydzielinach lub przy zakażeniu uśpionym (niska liczba kopii DNA wirusa w zeskrobinach rogówki). Diagnostyka molekularna pozwala wykryć równolegle w tej samej próbce inne patogeny, które mogą być odpowiedzialne za podobne objawy, np. kaliciwirus albo pneumobakterie.

Izolacja wirusa jest alternatywną, mniej czułą metodą niż PCR wykrywającą FHV, natomiast badania serologiczne nie spełniają swojej funkcji, nie odróżniają bowiem zwierząt zakażonych herpeswirusem od zaszczepionych, ponadto nie wskażą na zainfekowanie kota, który świeżo (20-30 dni) przebył pierwotną infekcję i ma jeszcze niewiele przeciwciał.

Objawy

Zakażenie herpeswirusem może przebiegać w różny sposób i dawać różne objawy. Choroba bez powikłań trwa od dziesięciu do czternastu dni, niestety często pojawiają się wtórne zakażenia.

W klasycznej postaci choroby najpierw pojawia się kichanie, a po kilkunastu godzinach wypływ przezroczystej wydzieliny z nosa wskazujący na jego nieżyt, przejściowa gorączka oraz przekrwienie spojówek świadczące o zapaleniu spojówek. Kot może mieć światłowstręt, opuchnięte powieki, jeżeli wda się nadkażenie bakteryjne z oczu wypływa ropny wyciek, który może uniemożliwić otwarcie powiek. Wydzielina z nosa zaczyna być gęsta i zielonkawa. Kot może być osowiały, Zaczyna tracić apetyt.

Może zostać zaatakowana rogówka, aż do głębokiego owrzodzenia. Czasami pojawia się ślinotok i kaszel.

W niektórych przypadkach, zwłaszcza u kociąt, w ostrym przebiegu choroby oprócz owrzodzeń nosa i twarzy możliwa jest wiremia, ciężkie objawy ogólnoustrojowe łącznie z zapaleniem tchawicy i oskrzeli, a także zapaleniem płuc prowadzącym do śmierci. Zakażenie herpeswirusem może mieć przewlekły przebieg z powikłaniami w postaci chorób na podłożu immunologicznym. Pojawia się na przykład przewlekłe zapalenie zatok przynosowych, które jest przyczyną przewlekłego kichania i chrapliwego oddechu, a jest spowodowane właśnie immunologiczną reakcją organizmu po zarażeniu FHV. Stan zapalny prowadzi do trwałego zniszczenia małżowin nosowych i kości komplikuje wtórnego zakażenie bakteryjne Czasami konsekwencją FHV jest eozynofilowe zapalenie rogówki, zapalenie błony naczyniowej oka, a nawet choroby neurologiczne. Czasami w pyszczku pojawiają się pęcherzyki przekształcające się w owrzodzenia śluzówki jamy ustnej i towarzyszące im maziste naloty.

Niebezpieczne są incydenty nawrotów choroby - mogą się pojawić przewlekłe schorzenia – nieustające zapalenie spojówek i inne choroby prowadzące nawet do utraty wzroku. Wypływ z oczu może się utrzymywać całe życie. Herpeswirusa jest niebezpieczny dla oczu, wywołuje nie tylko zapalenie i obrzęk rogówki, ale przewlekłe eozynofilowe zapalenie rogówki czy zapalenie błony naczyniowej.

Jeśli zakażenie wirusem nastąpiło podczas krycia, może dojść do stanów zapalnych pochwy i szyjki macicy. Zainfekowana kotka albo roni martwe płody, albo rodzi kocięta o upośledzonej odporności, które szybko umierają z objawami zapalenia płuc.

Bardzo często herpeswirus wchodzi w skład zespołu chorób zwanego kocim katarem, występuje wówczas w połączeniu z kaliciwirusem oraz bakteriami Chlamydophila felis, Bordetella bronchiseptica, Mycoplasma spp. Osłabienie organizmu wynikłe z infekcji FHV sprzyja obecności także innych bakterii, np. pałeczek E. coli, co bardzo komplikuje proces leczenia.

Leczenie

Podstawą jest troska o odpowiednie nawodnienie zwierzęcia, które z powodu gorączki, niechęci do picia i jedzenia, ślinotoku traci płyny wraz z elektrolitami. W razie konieczności kot powinien dostać nawadniające kroplówki. Istotna jest właściwa opieka nad kotem, aby miał siłę do zmagania się z infekcją. Niektóre koty z powodu owrzodzeń w jamie ustnej odczuwają dotkliwy ból, a nieżyt nosa skutkuje utratą węchu – w konsekwencji zwierzę nie chce jeść. Ponieważ nawet krótka głodówka może dokonać spustoszeń w organizmie kota, powinno się go zachęcać do jedzenia przygotowując lekkostrawną karmę o konsystencji papki i intensywnym aromacie, który można wzmocnić podgrzewając pokarm. Jeżeli nie poskutkują leki zwiększające łaknienie, a kot nie je dłużej niż trzy dni może się okazać konieczne założenie sondy.

Jeśli kot nie może oddychać z powodu zatkania nosa, można spróbować kilkakrotnie w ciągu dnia odsysać wydzielinę oraz inhalować zwierzę. Czasami ulgę przyniesie pobyt w zaparowanej łazience albo mokre ręczniki na grzejniku. Jeśli to nie skutkuje, weterynarz może przepisać leki rozrzedzające wydzielinę. Podrażnioną pod nosem skórę należą smarować kojącymi maściami.

Do oczu aplikuje się krople z antybiotykami. Przed wkropleniem leku dobrze jest oko przepłukać tzw. „sztucznymi łzami”, wspomagająco do oka stosuje się preparaty antyseptyczne - bakteriobójcze, grzybobójcze, sporobójcze, wirusobójczej, pierwotniakobójcze, dodatkowo leki przeciwzapalne i przeciwbólowe.

W zakażeniu FHV należy podawać antybiotyki o szerokim spektrum działania, aby zapobiec wtórnym zakażeniom bakteryjnym.

Dla podniesienia odporności można podawać preparaty podnoszące naturalną odporność, np. scanomune.

Zapobieganie

Jest łatwy do zniszczenia przez popularnie używane środki dezynfekcyjne, antyseptyczne i detergenty. Wirus ginie w ciągu 3 godzin w temperaturze 37° C, w temperaturze 25° utrzymuje żywotność 33 dni i 4-5 minut w temperaturze 56° C. Wykazuje względną odporność na niskie temperatury, w temperaturze 4 ° C zachowuje zakaźną postać aż przez pięć miesięcy.

Należy odseparować od innych kotów kotną kotkę na czas porodu, a potem połogu, wraz z narodzonymi kociakami.

Nowe koty w schronisku powinny przez okres czternastu dni być izolowane od innych zwierząt.

Nie można wprowadzać do domu kotów nieszczepionych. Nawet szczepione dobrze jest poddać dwutygodniowej kwarantannie.

Do obowiązków opiekuna należy zapewnienie kotu odpowiednich warunków życia - dobrej karmy, profilaktycznych wizyt u lekarza, odrobaczania, odpowiednio dużej przestrzeni życiowej, minimalizowania źródeł stresu. Wszystko to złoży się na dobrą kondycję zwierzęcia, zwiększy jego odporność i tym samym podatność na infekcje. W razie zakażenia kot będzie miał siłę, by skutecznie poradzić sobie z chorobą.

Ponieważ wirusem zagrożone są wszystkie koty, a powikłania po infekcji poważne, w celu najskuteczniejszej ochrony przeciwko FHV-1 należy koty szczepić - zarówno młode jak i stare. Szczepionka nie tylko zmniejsza ryzyko zachorowania (nie chroni przed zarażeniem w 100%), ale także powikłań, jeśli infekcja jednak nastąpi i ewentualnym nawrotom choroby. Pierwsze szczepienie pierwotne u kociąt powinno mieć miejsce około ósmego tygodnia życia, kolejne w odstępie dwóch do czterech tygodni - oba przed upływem 12. tygodnia życia. FHV jest groźne dla kociąt, u których ma ciężkie objawy prowadzące do zgonu, nie tylko pojedynczego kociaka, ale nawet całego miotu.. Choroba pojawia się przeważnie między czwartym a ósmym tygodniem życia kociąt. Poziom przeciwciał od matki zaczyna wówczas spadać i kocię staje się bezbronne, ponieważ nie miało jeszcze szczepionki. U kociąt, które przeżyją ostrą fazę choroby mogą mieć miejsce powikłania, na przykład przewlekły katar. Kocięta do czasu zaszczepienia powinny być izolowane od innych osobników, podobnie ciężarna kotka. Aby poziom przeciwciał od matki, który młode otrzymują wraz z siara był jak najwyższy i „wystarczył” na odpowiednio długi czas, matka powinna być szczepiona niedługo przed kopulacją. Kocięta mogą zostać zaszczepione wcześniej niż w wieku umownych ośmiu-dziewięciu tygodni, jeżeli matka miała poprzednio zainfekowane mioty. Aby uchronić młode przed zakażeniem przez bezobjawowo zainfekowaną matkę, kocięta powinno się od niej odseparować w czwartym tygodniu życia

Co roku kot powinien przyjmować szczepionkę przypominającą, zwłaszcza, gdy ma kontakty z innymi kotami (zwierzęta hodowlane, biorące udział w wystawach i pokazach, koty schroniskowe).Jeśli nie wiadomo, jaka jest historia szczepień kota, należy go zaszczepić dwoma dawkami w odstępach 2 do czterech tygodni. Ponieważ konsekwencje powikłań po infekcji FHV mogą być bardzo groźne, jak najbardziej zalecane jest szczepienie przewlekle chorych zwierząt (np. ze schorzeniami nerek czy tarczycy)odpowiednio ustabilizowanych. Można szczepić koty zarażone bezobjawowo (bez symptomów klinicznych choroby) FIV lub FeLV, a także koty po infekcji FHV, ponieważ odporność na ten wirus jest krótkotrwała. Kotów leczonych kortykosteroidami raczej nie powinno się szczepić

Koty mające przyjąć szczepionkę powinny być w dobrej ogólnej kondycji i wcześniej odrobaczone. Szczepienie kotów o obniżonej odporności powinno się w miarę możliwości przełożyć na czas odzyskania niedoborów odporności, odżywienia, wyleczenia chorób ogólnoustrojowych. Jeżeli ryzyko zarażenia herpeswirusem jest jednak bardzo wysokie i nie ma możliwości odizolowania kota, weterynarz może podjąć decyzje o szczepieniu.