Strona główna

Kolor kocich oczu

Kocie oko

Wszystkie kocięta początkowo mają oczy niebieskie. Dopiero w około 12 tygodnia życia ich oczy stopniowo wybarwiają się na właściwy kolor. Proces ten może trwać nawet do drugiego roku życia. Chociaż można określić kilka głównych, najczęściej spotykanych kolorów kociej tęczówki, to zdarza się, że unikalny odcień potrafi zaskoczyć najbardziej doświadczonego kociarza. U niektórych ras spotyka się tylko określone kolory, u innych dopuszczalna jest cała gama barw. Czasami zdarzają się także koty z każdym okiem w innym kolorze.

Skąd się bierze kolor oczu?

Kiedy mowa o kolorze oczu, trzeba pamiętać, że jest to kolor nie całego oka, ale tęczówki, która stanowi jego część, a dokładnie przednią część jego błony naczyniowej. W centrum tęczówki znajduje się źrenica. Przez tęczówkę przebiegają naczynia krwionośne, a poza tym znajdują się w niej liczne włókna mięśniowe, regulujące wielkość otworu źrenicy, a przez to dopływ światła do soczewki. Sama tęczówka ma kształt tarczy i jest nieprzeźroczysta. To w niej znajdują się komórki barwnikowe (melanocyty), wytwarzające pigment odpowiedzialny za kolor oczu, czyli melaninę. Kolor zależy od  ilości wyprodukowanej melaniny. Kolor oczu jest cechą dziedziczną, ale podobnie, jak u innych gatunków zwierząt oraz ludzi, jest to cecha zdeterminowana nie przez jeden, a przez kilka genów. Z pewnością wpływ na ilość barwnika w tęczówce mają geny  D i B odpowiedzialne za ubarwienie kota (a konkretnie za rozmieszczenie i kształt ziarenek melaniny w kociej sierści), ale na razie jeszcze ich dokładnego znaczenia nie znamy. Komplikuje to znacznie sprawę przewidywania koloru oczu u potomstwa na podstawie koloru oczu rodziców. Nie ma tu nigdy pewności, a jedynie prawdopodobieństwo, dlatego czasami hodowcę mogą spotkać niespodzianki.

Szczególny przypadek – koty białe

Białą barwę futra spotyka się u kotów różnych ras. Pojawia się ona u kotów, które posiadają geny związane z albinizmem (allele genu C) oraz gen dominującej bieli (gen W). Powodują one nie zmianę w ilości melaniny obecnej nie tylko we włosach, ale i tęczówce oka.

U albinosów całkowicie pozbawionych barwnika oczy wydają się czerwone lub różowe – to efekt prześwitywania przez tęczówkę naczyń krwionośnych. Niebieski kolor oczu pojawia się u kotów wytwarzających nawet niewielkie ilości melaniny. Jednak barwa ta nie wynika z niebieskiego koloru barwnika – to jedynie kolor światła odbitego od tęczówki. Światło niebieskie najłatwiej ulega rozproszeniu na ziarenkach pigmentu w niej zawartych i trafia do naszych oczu, a wtedy widzimy kolor niebieski.

Wiele białych kotów o niebieskich oczach jest głucha. Białe koty różnookie, u których tylko jedno oko jest niebieskie, bywają głuche tylko na ucho znajdujące się po stronie niebieskiego oka. U białych kotów występują też inne koloru oczu: od pomarańczowego, przez różne odcienie żółtego aż po zieleń. W miarę zwiększania się ilości barwnika w tęczówce, oczy stają się coraz ciemniejsze.

Dwa koty w jednym

U kotów o białej barwie futerka spotykamy też niezwykłe oczy w różnych barwach: na przykład jedno pomarańczowe, drugie niebieskie. Różnobarwność tęczówek wynika z różnic w rozmieszczeniu barwnika w różnych obszarach tęczówki jednego oka lub różnym zabarwieniu tęczówek jednego i drugiego oka. Taką cechę określa się jako dysmorficzną, co oznacza, że jest małą anomalią nie powodującą poważnych następstw dla zdrowia. Kot o dwóch różnych oczach z każdego profilu prezentuje się zupełnie inaczej, co sprawia ogromne wrażenie na ludziach obserwujących takiego zwierzaka.

Różne rasy – różne kolory

W zależności od rasy naszego pupila musimy liczyć się z odmiennymi wymaganiami dotyczącymi jego wyglądu, a nawet takich szczegółów, jak kolor jego oczu. U większości ras i odmian barwnych dopuszczalne są wszystkie kolory oczu, jednak w wielu przypadkach standard rasy zawiera preferowane lub wręcz dopuszczalne kolory oczu dla danej rasy.

I tak na przykład kot brytyjski ma najczęściej oczy w kolorze od jasnego bursztynu przez miedziano-złoty do ciemnopomarańczowego. U odmian barwnych, u których dopuszczalny jest inny kolor oka niż wymienione, w rodowodzie opisuje się kolor oczu dodatkowym kodem EMS (np. kod 64 będzie podany w rodowodzie w kota o oczach zielonych, dopuszczalnych tylko u odmian szynszylowych i srebrzystych). U białych brytyjczyków oczy powinny być niebieskie lub dwubarwne. 

Niekiedy kolor oczu jest jednym z głównych sposobów na odróżnienie kotów dwóch ras. Tak jest w przypadku kotów neva masquerade i kotów syberyjskich, które mają taki sam standard rasy z wyjątkiem umaszczenia i koloru oczu. Nevę (poza umaszczeniem ze znaczeniami) rozpoznaje się po charakterystycznym niebieskim odcieniu oczu.

Niezwykłe bogactwo kolorów oczu wykazują koty perskie, u których do kształtu i wyrazu oczu przywiązuje się ogromną wagę. U kotów tej rasy w zależności od barwy futra wymagane są charakterystyczne kolory oczu, a oczy niezgodne ze standardem dla danej odmiany barwnej mogą obniżać ocenę na wystawie lub nawet dyskwalifikować kota. Na przykład kolor żółty lub zielony nie jest dopuszczalny u odmian innych niż szynszylowa srebrna lub złota. Najpopularniejszym kolorem oczu u persów są różne odcienie miedzi: od złotego do brązowego, często spotyka się też koty pomarańczowookie. U persów srebrzystych dopuszcza się oczy piwne i miedziane, a u himalajskich (colorpoint) mają oczy intensywnie niebieskiej lub jasnoniebieskiej barwy. Białe persy nawet dzieli się na odmiany barwne według koloru oczu: koty białe niebieskookie, koty białe o oczach miedzianych lub pomarańczowych oraz koty różnookie: kiedy jedno z oczu jest niebieskie, a drugie miedziane. Koty różnookie spotyka się też u persów van, arlekin i bikolor.

U niektórych ras dozwolone są wszystkie kolory oczu niezależnie od koloru futra (na przykład u norweskich leśnych), natomiast dla innych ras typowy jest wyłącznie jeden kolor (na przykład dla kotów syjamskich – niebieski).

Kody kolorów oczu

W przypadku większości ras i odmian barwnych określenie koloru oczu nie jest wymagane. Pomija się je na przykład u kotów Maine Coon (MCO), norweskiego leśnego (NFO), syberyjskiego (SIB).

Kod może być również pominięty, jeśli wszystkie koty danej rasy mają taki sam kolor oczu lub gdy standard rasy wymaga określonego koloru oczu w zestawieniu z ubarwieniem sierści. Dzieje się tak na przykład u kotów burmskich, u których oczy są żółtozielone (ze złotymi znaczeniami), a także kotów syjamskich (oczy niebieskie) oraz niektórych odmian kotów perskich lub brytyjskich (odmiany czarne, niebieskie, kremowe, rude - ponieważ według standardu muszą mieć oczy pomarańczowe).

Kod określający kolor oczu jest wymagany zawsze w przypadku kotów o białej sierści. Na przykład w przypadku białych kotów brytyjskich, podobnie jak u kotów perskich, występują odmiany kolorystyczne z oczami niebieskimi, pomarańczowymi lub dwukolorowymi i każda z nich wymaga odrębnego oznaczenia.

Kody EMS odpowiadające poszczególnym kolorom oczu:

61 –niebieski
62 –pomarańczowy
63 - różne - jedno pomarańczowe, drugie niebieskie
64 –zielony
65 - złoty dla kotów burmskich
66 - turkusowy dla kotów tonkijskich
67 - niebieski dla kotów syjamskich

Warto zwrócić uwagę, że kolor niebieski ma dwa różne kody: 61 i 67. Jest to spowodowane tym, że gen odpowiedzialny za niebieski kolor oczu u syjamów jest innym genem niż ten, który odpowiada za kolor niebieski u kotów innych ras – stąd osobne oznaczenia. Podobna sytuacja występuje w przypadku koloru pomarańczowego u persów i brytyjczyków, który zdecydowanie inny niż złoty kolor oka kotów burmskich.